Αποσπάσματα από το βιβλίο «Μεγάλη Σαρακοστή» του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν,
που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Ακρίτας"
που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Ακρίτας"
Όταν κάποιος ξεκινά για ένα ταξίδι, πρέπει να ξέρει πού πηγαίνει. Το ίδιο ισχύει και με τη Σαρακοστή. Προ πάντων, η Σαρακοστή είναι ένα πνευματικό ταξίδι και προορισμός του είναι το Πάσχα, «η εορτή των εορτών». Είναι η προετοιμασία για την «εκπλήρωση του Πάσχα, την αληθινή Αποκάλυψη». Για να ξεκινήσουμε, επομένως, πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε αυτή τη σύνδεση μεταξύ Σαρακοστής και Πάσχα, επειδή αποκαλύπτει κάτι πολύ ουσιαστικό, ύψιστης σημασίας για τη χριστιανική μας πίστη και ζωή.
Χρειάζεται να εξηγήσουμε ότι το Πάσχα είναι πολλά περισσότερα από μια ακόμη γιορτή, από μια επέτειο ανάμνηση ενός περασμένου γεγονότος; Οποιοσδήποτε έχει συμμετάσχει, έστω μία μόνο φορά, σε εκείνη την νύχτα που είναι «λαμπρότερη από την ημέρα», και έχει δοκιμάσει εκείνη τη μοναδική χαρά, το γνωρίζει [...] Με το Πάσχα γιορτάζουμε την Ανάσταση του Χριστού ως κάτι που συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει σε μας. Επειδή ο καθένας μας έλαβε το δώρο αυτής της νέας ζωής και τη δύναμη να την αποδεχτεί και να τη ζήσει. Είναι ένα δώρο που αλλάζει ριζικά τη στάση μας απέναντι σε όλα τα στοιχεία αυτού του κόσμου, ακόμη και το θάνατο. Μας δίνει τη δυνατότητα να διαβεβαιώνουμε με χαρά: «Θάνατος δεν υπάρχει πια!» Όμως, ο θάνατος είναι ακόμα εδώ αναμφίβολα, συνεχίζουμε να τον αντιμετωπίζουμε και κάποια μέρα θα έρθει και θα μας πάρει. Αλλά είναι ολόκληρη η πίστη μας ότι με το θάνατό Του ο Χριστός άλλαξε την ίδια τη φύση του θανάτου, την έκανε μια μετάβαση – ένα «πέρασμα», ένα «Πάσχα» – προς τη Βασιλεία του Θεού και μεταμόρφωσε τη μεγαλύτερη τραγωδία στον απόλυτο θρίαμβο. [...]
Τέτοια είναι αυτή η πίστη της Εκκλησίας, που βεβαιώνεται και γίνεται αυταπόδεικτη μέσω των αμέτρητων Αγίων της. Ωστόσο, μήπως δεν είναι καθημερινή μας διαπίστωση ότι αυτή η πίστη μάς ανήκει πολύ σπάνια, ότι συνεχώς χάνουμε και προδίδουμε τη «νέα ζωή» που λάβαμε ως δώρο, και ότι στην πραγματικότητα ζούμε σαν ο Χριστός να μην είχε αναστηθεί από τους νεκρούς, σαν αυτό το μοναδικό γεγονός να μην είχε καμιά σημασία για μας; [...] Απλά τα ξεχνάμε όλα αυτά – τόσο πολυάσχολοι είμαστε, τόσο βυθισμένοι στις καθημερινές μας ανησυχίες – και επειδή τα ξεχνάμε, αποτυγχάνουμε. Και μέσω αυτής της λήθης, της αποτυχίας και της αμαρτίας, η ζωή μας γίνεται πάλι «παλιά» – ασήμαντη, σκοτεινή, και εν τέλει χωρίς νόημα – ένα άσκοπο ταξίδι προς ένα άσκοπο τέλος. [...] Μπορεί κατά διαστήματα να αναγνωρίζουμε και να εξομολογούμαστε τις διάφορες «αμαρτίες» μας, ωστόσο παύουμε να αντιστοιχίζουμε τη ζωή μας προς εκείνη τη νέα ζωή που αποκάλυψε και μας έδωσε ο Χριστός. Πράγματι, ζούμε σαν να μην ήρθε ποτέ. Αυτή είναι η μόνη πραγματική αμαρτία, η αμαρτία όλων των αμαρτιών, η απύθμενη θλίψη και τραγωδία της κατ’ όνομα Χριστιανοσύνης μας.
Εάν το συνειδητοποιήσουμε, τότε ίσως να καταλάβουμε τι είναι το Πάσχα και γιατί χρειάζεται και προϋποθέτει τη Σαρακοστή. Διότι τότε μπορεί να καταλάβουμε ότι οι λειτουργικές παραδόσεις της Εκκλησίας, όλοι οι κύκλοι της και οι ακολουθίες της, υπάρχουν, καταρχήν, για να μας βοηθήσουν να επανακτήσουμε την όραση και τη γεύση αυτής της νέας ζωής που τόσο εύκολα χάνουμε και προδίδουμε, ούτως ώστε να μετανοήσουμε και να επιστρέψουμε σε αυτήν . [...] Και πάλι ο «παλαιός» βίος της αμαρτίας και της μικρότητας δεν υπερνικιέται και δεν αλλάζει εύκολα. Το Ευαγγέλιο αναμένει και απαιτεί από τον άνθρωπο μια προσπάθεια για την οποία, στην παρούσα κατάστασή του, είναι ουσιαστικά ανίκανος . [...] Εδώ εμφανίζεται η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αυτή είναι η βοήθεια που μας παρέχεται από την Εκκλησία: η σχολή της μετανοίας, που μόνη αυτή θα μας δώσει τη δυνατότητα να δεχτούμε το Πάσχα όχι μόνο ως άδεια για να φάμε, να πιούμε και να χαλαρώσουμε, αλλά πράγματι ως το τέλος «του παλαιού» μέσα μας, ως την είσοδό μας στο «καινό». [...] Μέσα σε κάθε έτος η Σαρακοστή και το Πάσχα είναι, για άλλη μια φορά, η ανακάλυψη και η αποκατάσταση από μας αυτού που είχαμε γίνει μέσω του βαπτισματικού θανάτου και της αναστάσεώς μας.
Ένα ταξίδι, ένα προσκύνημα! Όμως, καθώς το ξεκινάμε, καθώς κάνουμε το πρώτο βήμα στο «χαροποιόν πένθος» της Σαρακοστής, βλέπουμε – μακριά, πολύ μακριά – τον προορισμό. Είναι η χαρά του Πάσχα, είναι η είσοδος στη δόξα της Βασιλείας. Και είναι αυτή η όραση, η πρόγευση του Πάσχα, που κάνει το πένθος της Σαρακοστής χαροποιόν, το σαρακοστιανό μας αγώνα μια «πνευματική άνοιξη». Η νύχτα μπορεί να είναι σκοτεινή και μακρά, αλλά κατά μήκος όλου του δρόμου μια μυστηριώδης και ακτινοβόλος αυγή φαίνεται να λάμπει στον ορίζοντα. «Μην μας στερήσεις την προσδοκία μας, Φίλε του ανθρώπου!»
Δόξα τω Θεώ!