Συναξάριον.
Οὗτος ἦτον ἀπὸ τὴν πόλιν Βηθσαϊδᾶν, υἱὸς μὲν Ἰωνᾶ, ἀδελφὸς δὲ Πέτρου τοῦ Ἀποστόλου. Οὗτος ἔγινε πρότερον μαθητὴς Ἰωάννου τοῦ μεγάλου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ. Ἔπειτα ὅταν ἤκουσε τὸν Διδάσκαλόν του νὰ λέγῃ, δακτυλοδεικτῶν τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ Κόσμου», τότε, λέγω, ἀφήσας τὸν Πρόδρομον, ἠκολούθησεν εἰς τὸν Χριστόν. Ἀλλα καὶ πρὸς τὸν ἀδελφόν του, καὶ κορυφαῖον Πέτρον οὗτος εἶπεν: «Εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν». Καὶ μὲ τὸν λόγον αὐτὸν ἐτράβηξε τὸν Πέτρον εἰς τὸν τοῦ Χριστοῦ πνευματικὸν ἔρωτα. Καὶ ἄλλα πολλὰ εὑρίσκονται εἰς τὴν θεόπνευστον Γραφήν, εἰρημένα περὶ τοῦ Ἀποστόλου τούτου.
Εἰς ἄλλον μὲν οὗν Ἀπόστολον, ἄλλο μέρος τῆς Οἰκουμένης ἐκληρώθη, Εἰς τοῦτον δὲ τὸν Πρωτόκλητον, ἐκληρώθη μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου ἡ Βιθυνία καὶ ἡ Μαύρη Θάλασσα καὶ τὰ μέρη τῆς Προποντίδος, ἤτοι τὰ μέρη τὰ ἀπὸ τῆς θαλάσσης τοῦ Μαρμαρᾶ ἀρχόμενα καὶ ἐκτεινόμενα ἕως εἰς τὴν Μαύρην Θάλασσαν, ὁμοίως καὶ ἡ Χαλκηδόνα καὶ τὸ Βυζάντιον, ἤτοι ἡ νῦν Κωνσταντινούπολις, καὶ ἡ Θράκη καὶ ἡ Μακεδονία καὶ τὰ μέρη ὁποὺ ἐκτείνονται ἕως τὸν Δούναβιν ποταμόν, ὡσαύτως καὶ ἡ Θετταλία καὶ Ἑλλὰς καὶ τὰ μέρη ὁποὺ φθάνουν ἕως εἰς τὴν Ἀχαΐαν, ἤτοι ἕως εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο τοῦ Μορέως, τὸ ὁποῖον περιέχεται ἀναμεταξὺ τῶν Βασιλικῶν καὶ τῆς Γαστούνης, ὁμοίως καὶ ἡ Ἀμισός, ἡ καλουμένη Σαμψοῦς καὶ Ἐμὴδ καὶ ἡ Τραπεζοῦντα καὶ ἢ Ἡράκλεια καὶ ἡ Ἄμαστρις, ἥτις Σήσαμος ὠνομάζετο πρότερον.
Αὐτὰς δὲ τὰς πόλεις καὶ ἐπαρχίας δὲν τὰς ἐπέρασεν ὁ Ἀπόστολος ἔτσι ὀγλήγορα καθὼς ὁ λόγος τὰς περνᾶ. Ὄχι! Ἀλλὰ εἰς κάθε πόλιν ἐδοκίμαζεν ὁ μακάριος πολλὰ ἐναντία καὶ ἀπήντα πολλὰς δυσκολίας πραγμάτων. Εἰς ὅλας ὅμως εὕρισκε καὶ τὴν βοήθειαν καὶ δύναμιν τοῦ Θεοῦ, καὶ μὲ αὐτὴν ἐνίκα πάντα καὶ ἐγίνετο κάθε βλάβης ἀνώτερος. Ἀπὸ τὰς ἀνωτέρω δὲ πόλεις μίαν μόνον θέλω ἐνθυμηθῶ ἐδῶ, καὶ τὰς λοιπὰς θέλω ἀφήσω. Ὅταν ὁ θεῖος οὗτος Ἀπόστολος ἐπῆγεν εἰς τὴν πόλιν τῆς Σινώπης καὶ ἐκήρυξε τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, τότε εἰς πολλὰς θλίψεις καὶ βάσανα ὑποβάλλεται ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ κατοικοῦντας. Διότι οἱ θηριώδεις ἐκεῖνοι ἄνθρωποι ἔρριπτον αὐτὸν κατὰ γῆς. Καὶ πιάνοντές τον ἀπὸ τὰς χεῖρας καὶ πόδας, τὸν ἐτράβιζον, καὶ μὲ τὰ ὀδόντιὰ των τὸν ἐσπάραττον. Καὶ μὲ ξύλα τὸν ἔδερναν καὶ μὲ πέτρας τὸν ἐκτύπων, καὶ ἔξω τῆς πόλεως τὸν ἔρριπτον, ὅταν καὶ μὲ τὰ ὀδόντιά των τοῦ ἔκοψαν ἕνα δάκτυλον. Ἀλλ' ὅμως ὕστερον ἀπὸ ὅλα αὐτά, πάλιν ὑγιὴς καὶ ὁλόκληρος ἔγινε παρὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ Διδασκάλου ὁ θεῖος Ἀπόστολος. Ἀπὸ τὴν Σινώπην δὲ ἀναχωρήσας, ἐπέρασε πολλὰς πόλεις, τὴν Νεοκαισάρειαν, τὰ Σαμόσατα, ἤτοι τὸ κοινῶς λεγόμενον Σεμψάτ, τοὺς Ἀγανους, τοὺς Ἀβασγοὺς τοὺς ἐν τῷ Κρίμι εὐρισκομένους, τοὺς ἐν τῇ Κολχίδι Ζηκχούς, νῦν καλουμένους Τζερκέζους, τοὺς Βοσπορικούς, ἤτοι τοὺς περὶ τὸν Κιμμέριον Βόσπορον οἰκοῦντας, καὶ τοὺς Χερσωνίτας. Ἔπειτα ἐγύρισε πάλιν εἰς τὸ Βυζάντιον, καὶ ἐκεῖ ἐχειροτόνησε τὸν Στάχυν ἐπίσκοπον. Διαπεράσας δὲ τὰς λοιπὰς χώρας, ἐπῆγε εἰς τὴν περιφανῆ Πελοπόννησον, ἤτοι εἰς τὸν Μορέαν. Καὶ ξενοδοχηθεὶς ἐν ταῖς Παλαιαῖς Πάτραις κοντὰ εἰς ἕνα ἄνθρωπον Σώσιον ὀνομαζόμενον, ὅστις ἦτον πολλὰ ἀσθενής, ἰάτρευσεν αὐτόν. Καὶ παρευθὺς ὅλη ἡ πόλις τῶν Πατρῶν ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστόν. Ὅταν καὶ ἡ γυναῖκα τοῦ ἀνθυπάτου τῆς πόλεως Αἰγεάτου, Μαξιμίλλα ὀνόματι, ἰατρευθεῖσα ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν ὁποὺ εἶχεν, ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστὸν μαζὶ μὲ τὸν σοφὸν Στρατοκλήν, καϊ μὲ τὸν ἀδελφόν τοῦ ἀνθυπάτου. Καὶ ἄλλοι δὲ πολλοὶ πάσχοντες ἀπὸ διαφόρους ἀσθενείας, ἔγιναν ὑγιεῖς διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ Ἀποστόλου.
Ὅθεν ταῦτα μαθὼν ὁ ἀνθύπατος Αἰγεάτης, ἄναψεν ἀπὸ τὸν θυμόν. Καὶ πιάσας τὸν τοῦ Κυρίου Ἀπόστολον, ἐκάρφωσεν αὐτὸν ἀνάποδα εἰς τὸν σταυρόν. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ ἄδικος ἔλαβε δικαίως παρὰ Θεοῦ τὴν ἐκδίκησιν. Διότι πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀπὸ ἕνα ὑψηλὸν κρημνόν, ἐσύντριψε τὸν ἑαυτὸν του καὶ κακῶς ὁ κακὸς ἐξέψυξε. Τὸ δὲ λείψανον τοῦ Ἀποστόλου ὕστερον ἀπὸ πολλοὺς χρόνους μετετέθη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μὲ προσταγὴν τοῦ βασιλέως Κωνσταντίου, τοῦ υἱοῦ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὑπηρετήσαντος εἰς τὴν μετάθεσιν αὐτοῦ, Ἀρτεμίου τοῦ μεγάλου Δουκὸς καὶ Μάρτυρος τοῦ ἑορταζομένου κατὰ τὴν εἰκοστὴν Ὀκτωβρίου. Καὶ κατετέθη μαζὶ μὲ τὰ λείψανα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ καὶ Τιμοθέου τῶν Ἀποστόλων, εἰς τὸν περίφημον ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Ἢ κατάθεσις δὲ αὕτη τοῦ Λειψάνου του ἑορτάζεται κατὰ τὴν εἰκοστὴν Ἰουνίου.