Η Ιρένα Σέντλερ υπήρξε μια απ' τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα, ηρωίδα της ναζιστικής κατοχής στην Πολωνία και παιδί χριστιανικής οικογένειας. Παρ' ότι πολύ ασυνήθιστο για τα τότε δεδομένα, η οικογένεια της Σάντλερ, της επέτρεπε να συναναστρέφεται παιδιά Εβραίων, ενώ ο πατέρας της ήταν ο μόνος γιατρός που αναλάμβανε Εβραίους ασθενείς.
Μετά το θάνατό του και με τη βοήθεια της Εβραϊκής κοινότητας, η Σάντλερ σπούδασε πολωνική φιλολογία αλλά έχοντας κληρονομήσει την ευαισθησία του πατέρα της, την περίοδο της ναζιστικής εισβολής, εργάσθηκε ως νοσηλεύτρια στην υπηρεσία πρόνοιας της Βαρσοβίας.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής οι συνθήκες για τους Εβραίους, είχαν επιδεινωθεί δραματικά καθώς περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι ζούσαν πλέον αποκλεισμένοι, στο γκέτο, περιοχή τεσσάρων τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Η Σέντλερ παρείχε βοήθεια σε όσους είχαν ανάγκη, ενώ το 1942 –μετά τη μεταφορά των Εβραίων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Τρεμπλίνκα, έγινε επικεφαλής του τμήματος παιδιών της Ζεγκότα, οργάνωση βοήθειας των Εβραίων, χρηματοδοτούμενη απ' την εν εξορία κυβέρνηση της Πολωνίας, στο Λονδίνο.
Όταν οι γερμανικές αρχές αποφάσισαν να «καθαρίσουν» το γκέτο, η Σέντλερ μεταμφιεσμένη σε νοσοκόμα, υπεύθυνη για την επιδημία του τύφου που ήταν σε έξαρση, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους γερμανούς, μαζί με 20 μέλη της Ζεγκότα, οργάνωσαν τη διάσωση παιδιών, στέλνοντάς τα σε Πολωνικές οικογένειες, ορφανοτροφεία και μοναστήρια.
Με τη βοήθεια του Άντονι Τζμπρόβσκι, μηχανικού και συνεργάτη τους, τα παιδιά κρύβονταν σε φορτηγά και εργαλειοθήκες ενώ σε άλλα έδιναν υπνωτικά, προκειμένου να θεωρηθούν απ' τα SS, θύματα του τύφου. Σύμμαχός τους , ήταν και ο σκύλος του Τζμπροβσκι, ο οποίος , με το γάβγισμά του, λέγεται πως κρατούσε μακριά τους Γερμανούς, στις αποστολές φυγάδευσης των παιδιών στην ... «Άρια» πλευρά.
Στα παιδιά που έσωζαν, έδιναν ψεύτικες ταυτότητες, ενώ πολλά έμαθαν χριστιανικές προσευχές, για να ενταχθούν ευκολότερα στην κοινότητα.
Τα μέλη της Ζεγκότα, κατέγραφαν τα στοιχεία όλων των παιδιών κωδικοποιημένα και τα έθαβαν στο χώμα, μέσα σε βάζα ώστε να ενώσουν ξανά τις οικογένειες μετά τον πόλεμο.
Το 1943, η Σέντλερ συνελήφθη από τη Γκεστάπο για βοήθεια Εβραίων. Μεταφέρθηκε στις φυλακές του Πάβιακ, υπέστη βασανιστήρια, χωρίς όμως να αποκαλύψει λεπτομέρειες της δράσης της και καταδικάστηκε σε θάνατο –γεγονός που δε συνέβη ποτέ, αφού μέλη της οργάνωσης δωροδόκησαν τους φρουρούς και αφέθηκε ελεύθερη, ενώ το όνομά της παρέμεινε στη λίστα των εκτελεσθέντων.
Μετά την απελευθέρωση της Πολωνίας, η Σέντλερ εξακολούθησε να βοηθάει γυναίκες και παιδιά, ενώ διατηρούσε ακόμα επαφή με μερικές απ' τις οικογένειες των 2.500 παιδιών που είχε σώσει.
«Μόνο με θαύμα θα μπορούσε να σωθεί παιδί Εβραίου. Η Σέντλερ δεν έσωσε μόνο εμάς, αλλά και τα παιδιά, τα εγγόνια μας και τις γενιές που έρχονται», δήλωσε σε συνέντευξή της στη Guardian, η διασωθείσα Ελζμπιέτα Φικόβσκα.
Παρά τη μηδενική σχεδόν, αναγνώριση του μεγάλου έργου της απ' το κράτος της Πολωνίας, το 1965, της απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος απ' το Ίδρυμα για το Ολοκαύτωμα, Γιάντ Βάσχεμ, στα Ιεροσόλυμα, ενώ ήταν και υποψήφια για το Νόμπελ, το 2007, που τελικά δόθηκε στον Άλ Γκόρ και την Επιτροπή για την κλιματική αλλαγή.
Με αφορμή μια τελετή προς τιμήν της και κατά την 65η επέτειο από το τέλος του γκέτο της Βαρσοβίας, το 2008, το τελευταίο μέλος της Ζεγκότα, Ιρένα Σέντλερ, δήλωσε λίγες μέρες πριν το θάνατό της:
«Κάθε παιδί που σώθηκε με τη βοήθειά μου και όλων των υπολοίπων που δεν είναι πια εν ζωή, είναι κυρίως η αιτιολογία της ύπαρξής μου σ' αυτήν τη γη και όχι λόγος για τιμές».
Της Ελίνας Δεβούρου για το theinsider.gr