Η «πρώτη Ανάσταση» είναι ο εσπερινός της εορτής της Ανάστασης (που τελείται στους ναούς το πρωί του Σαββάτου). Είναι δηλαδή το ξεκίνημα της εορτής και όχι η ολοκλήρωσή της.
Σύμφωνα με τις γραφές, ενω το σώμα του Ιησού βρισκόταν στον τάφο, το πνεύμα του κατέβηκε προσωρινά στον Άδη για να μεταφέρει τους λόγους του στους νεκρούς.
Η λειτουργία της πρώτης Ανάστασης προαναγγέλλει την Ανάσταση του Κυρίου: «Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι».
Ο ιερέας με πολλή χαρά πετά φύλλα δάφνης στο Ναό, ενώ ταυτόχρονα οι πιστοί χτυπούν τάλαντα και τα στασίδια, κινούν τους πολυέλεους, εκφράζοντας την μεγάλη χαρά για την επερχόμενη Ανάσταση.
Στην πραγματικότητα το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου τελείται ο Εσπερινός της Κυριακής του Πάσχα. Ακολουθώντας την μετάθεση και των άλλων ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδας (κάθε απόγευμα τελείται ο όρθρος της επομένης ημέρας).
Με την ολοκλήρωση της λειτουργίας σε όλους τους Ναούς, το μεσημέρι στον Πανάγιο Τάφο πραγματοποιείται η αφή του Αγίου Φωτός.
Από εκεί διανέμεται σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο.
Το βράδυ ακολουθεί η Τελετή της Αναστάσεως.
Η νυκτερινή ακολουθία αποτελείται από την ακολουθία της Αναστάσεως, τον όρθρο της Κυριακής του Πάσχα και την αναστάσιμη Θεία Λειτουργία του αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου. Με την τέλεσή της λήγει και η μακρά περίοδος της νηστείας. Μάλιστα, με ειδική ευχή ευλογούνται αυγά και τυρί και προσφέρονται ως ευλογία στους πιστούς. Στα μοναστήρια το Πασχαλινό τραπέζι ακολουθεί αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία, ως η φυσική προέκτασή της