ΕΞΟΔΙΟΣ ΛΟΓΟΣ του κ.Ν.Ζώη
΄Ηταν μια νύκτα του Δεκέμβρη του έτους1959 παραμονή του Άγίου Σπυρίδωνος, όταν ένας 27χρονος παπάς, μαζί με τη συνομήλικη παπαδιά του, τη Μαρκέλλα και το μόλις 6 μηνών παιδάκι τους το Νίκο, έφταναν στο πανέμορφο νησί των Κυκλάδων τη Μήλο. Τότε άρχισε ένα υπέροχο ιερατικό ταξίδι για τον νεαρό παπα Κώστα. Τοποθετείτο εφημέριος του Μητ. Ναού της Παναγιάς της Κορφιάτισσας, στη Πλάκα, στη πρωτεύουσα της νήσου Μήλου. Μικρές δυσκολίες στην αρχή που σύντομα ξεπεράστηκαν , αφού οι φρέσκιες από το θαλασσινό αεράκι καρδιές των ευλογημένων Πλακιανών σύντομα άνοιξαν, για να αγκαλιάσουν το νέο παπά τους. Τότε ο παπα Κώστας άρχισε με όλο τον αυθορμητισμό της νιότης του να οργανώνει την ενορία του. Δεν είχε σπουδαίες θεολογικές γνώσεις, ήξερε όμως με ένα μοναδικό τρόπο να μιλάει στούς καλοκάγαθους νησιώτες. Ακολούθησε το κήρυγμα της αγκαλιάς, του κτυπήματος στη πλάτη ,του θερμού χαιρετισμού, του ζεστού χαμόγελου. Οταν ο άνθρωπος νιώσει τη θέρμη της ανιδιοτελούς αγάπης, τότε είναι έτοιμος να ακούσει με λόγια απλά για το Χριστό.
Οί έμψυχες εικόνες του Θεού ήταν το πρώτο μέλημα του. Έπρεπε ο παπάς τους να γίνει το αποκούμπι στη δύσκολη καθημερινότητα
. Έτσι ο παπα Κώστας «έχαιρε μετά χαιρόντων και έκλαιγε μετά κλαιόντων». Δεύτερο μέλημα η ευταξία των οίκων του Θεού. Πρώτα η Κορφιάτισσα και μετά τα εξωκλήσσια της ενορίας , έπρεπε να λάμπουν. Παράλληλα η λειτουργική ζωή έπρεπε να ενισχυθεί. Κανένας ναός ή ναύδριο δεν έπρεπε να μένει αλειτούργητο.Η μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας και η Θεία Χάρη έπρεπε να εκχέεται πλούσια στους ενορίτες. Του άρεσε η Θεία Λειτουργία να γίνεται με μεγαλοπρέπεια, με καλούς ψάλτες και στον ήχο της έβδομάδος. Να τηρήτε με ακρίβεια το τυπικό. Να υπάρχει τάξη στη Θεία Λειτούργια και όχι οχλοβοή.
Ο ενοριακός ναός πρέπει να έχει την οικονομική δυνατότητα να συντηρείται. Ετσι με το δικό του τρόπο, έπειθε τους οικονομικά εύπορους, να προσφέρουν στη Κορφιάτισσα. Ένα γραφείο της εκκλησίας, ένα εκκλησιαστικό μουσείο για να προστατεύσει τις σπάνιες εικόνες των εξωκκλησίων και τα πολύτιμα σκεύη του ναού, κάτι χωραφάκια με λιόδεντρα για το λαδάκι των καντηλιών, ένα μικρό μαγαζάκι που νοίκιαζε για τις ανάγκες της Κορφιάτισσας, έγιναν με πρωτοβουλία του π. Κώστα, μετά από δωρεές ανθρώπων που αγαπούσαν την Εκκλησία. Στο έργο αυτό δεκάδες Πλακιανοί βοήθησαν είτε ως επίτροποι ,είτε ως ψάλτες, είτε με εθελοντική εργασία, ο καθένας με την τέχνη που ήξερε και από το περιβόλι της καρδιάς του.
Εκεί όμως που ο π. Κώστας είχε τη μεγάλη επιτυχία ήταν με τα παιδιά της ενορίας του. Θυμάμε το καυγά που γινόταν ποιός θα πρωτοντυθεί παπαδάκι στο ιερό, ποιός θα σηκώσει τα λάβαρα ποιός θα κτυπήσει τις καμπάνες. Παίζαμε μέσα στα ράσα του.
Θυμάμε τους εσπερινούς και τις λειτουργίες στα εκκλησάκια του Χάλακα, στον Αη Γιάννη το Θεολόγο το Σιδεριανό, στη Αγιά Μαρίνα στον Αη Γιώργη το Καπούλη στον Αη Λιά στο Όρος, που πηγαίναμε με κάθε μέσο. Πότε με τα πόδια, πότε με κάτι μουλάρια και γαιδούρια, πότε με το ταξί του Μιχάλη, πότε με το καίκι του Νικολού του Περούλη, πότε με τις βάρκες του Κλήματος. Τα εκκλησάκια έλεγες είναι οι φάροι της εκκλησίας και οι φάροι δεν πρέπει να μένουν σβηστοί, οι άγιοι δεν πρέπει να μένουν αλειτούργητοι.
Εν το μεταξύ ήλθε και το δεύτερο παδί σου ο Γιώργος, παρά ταύτα εσύ δεν μπορούσες να κάτσεις πολλές ώρες στο σπίτι, έπρεπε να περιδιαβαίνεις τα στενοσόκακα της Πλάκας, να μπαίνεις στα σπίτια των ενοριτών σου, να τους κάνεις παρέα, να μαθαίνεις τα νέα των ξενιτεμένων ναυτικών, να αφουγκράζεσαι το παλμό της καρδιάς τους.Ποτέ δεν τους ξεχώρισες από τα κατά σάρκα παιδιά σου. Στο ιερατικό σου έργο είχες αγίους συνεφημερίους, των άλλων ενοριών και έναν δεσπότη τον μακαριστό Δωρόθεο Στέκα που ποίμενε τη μητρόπολη του με την ακακία και την απλότητα του.
Θυμάμε τη μανία σου με τις ιερές ακολουθίες δεν άφηνες τίποτε, ούτε μεσονυκτικό ούτε απόδειπνο ούτε κανόνες , ούτε ενάτες ,όλα πρέπει να λέγονται όλα αγιάζουν έλεγες. Η καμπάνα πρέπει να κτυπά κάθε μέρα γιατί μιλά μυστικά στις καρδιές των ανθρώπων, είναι η ζωντανή φωνή της Εκκλησίας και η μεγάλη παρηγορήτρα.
Γύρω στη δεκαετία του 80 βρέθηκε ότι πάσχεις απο διαβήτη, που δεν πρόσεξες, γιατί δεν ήθελες να αφήσεις ούτε στιγμή τη Πλάκα και τους ενορίτες σου και να πας για εξετάσεις. Δυστυχώς πειράχτηκαν τα μάτια σου και οι πολλές σου ακολουθίες γινόταν με δυσκολία και από στήθους. Εκεί λοιπόν είπες, εγώ τα ονόματα των ενοριτών μου τα ξέρω απέξω είτε μου το ζητούν είτε όχι, εγώ θα τους μνημονεύω στα υπέρ υγείας και υπέρ αναπαύσεως. Εφτασες στο σημείο να θέλεις δυνατούς μεγενθυτικούς φακούς για να διαβάζεις τις ευχές και τα Ευαγγέλια. Σε θυμάμε ώρες στη Αγία Πρόθεση να λές απέξω τα ονόματα.Το κυριώτερο έργο του ιερέως έλεγες, είναι η μνημόνευση των ψυχών που του εμπιστεύθηκε ο Χριστός, ζώντων και κεκοιμημένων.
Επειδή άρχισαν να φεύγουν από την επίγεια ζωή οι ψάλτες σου, άρχισες να τελείς όλα τα μυστήρια μόνος, δεν εγκατέλειψες ούτε μια στιγμή τα ιερατικά σου καθήκοντα και αν τύχαινε να πας στη Αθήνα για εξετάσεις, δεν μπορούσες να κάτσεις ούτε λίγες μέρες γιατί έλεγες με το φοβερό σου χιούμορ, ακούω τις καμπάνες της Κορφιάτισσας να με καλούν να γυρίσω πίσω.
Ολόκληρες γενιές Πλακιανών πάντρεψες, βάπτισες, κήδευσες, άγιασες με τα χεράκια σου μεταδίδοντας τη Θεία Κοινωνία,ευλόγησες για υγεία και προκοπή.
Είδες το 1993 τη Κορφιάτισσα πλήρως ανακαινισμένη, μετά από την γενναιόδωρη προσφορά των Πλακιανών και άλλων Μηλίων.
Τα προβλήματα των διαβητικών ματιών σου οξύνθησαν και έτσι παρά τους ενδιασμούς σου τελικά πήρες την απόφαση, να συνταξιοδοτηθείς για λόγους υγείας και να φύγεις από το αγαπημένο σου νησί ,από την Πλάκα της καρδιάς σου. Δεν θα λησμονήσω την τελευταία σου λειτουργία ως εφημέριος στη Κορφιάτισσα. Κοσμοσυρροή.Ήλθαν όλοι οι ενορίτες σου να σε τιμήσουν, να σε αποχαιρετίσουν, να σου δώσουν τα δώρα της καρδιάς των , τα αναμνηστικά των για να τους θυμάσαι. Τους έδωσες πατρικές συμβουλές τους ευλόγησες και έφυγες. Δεν θα ξεχάσω που στο πλοίο της γραμμής που σε πήρε απο τη Μήλο και επειδή το ταξίδι ήταν νυκτερινό μου ζήτησες από την καμπίνα του πλοίου να σου πω που είμαστε « Περάσαμε το Κλήμα πατέρα και είμαστε μπροστά από τη Τραμυθιά» «Πες μου, επειδή δεν με βοηθούν τα μάτια μου, πρέπει να φαίνονται τα φώτα της Πλάκας και η Κορφιάτισσα. « Ναι πατέρα έτσι είναι». Τότε σήκωσες το χεράκι σου και ευλόγησες απο το φυνιστρίνι την αγαπημένη σου Πλάκα. « Παναγιά μου Κορφιάτισσα μου, προστάτεψε τα παιδιά σου και στείλε έναν καλό ιερέα στο ναό σου» Η Παναγιά όχι μόνο άκουσε την παράκλησή σου και έστειλε όχι μόνο καλό αλλά άγιο ιερέα, τον π. Χαραλάμπη Σαρακινό που τόσο επιθυμούσες να σε διαδεχθεί μιάς και τον ήξερες απο παιδί .
Ετσι το ιερατικό ταξίδι των 36 χρόνων ως εφημέριος στη Μήλο τελείωσε τον Ιούνιο του 1995. Προορισμός τώρα η γενέτειρα σου η πανέμορφη Σάμος. Εκεί εγκαταστάθηκες μόνιμα για να ξεκουραστείς. Δεν μπορούσες όμως να μην λάβεις μέρος στο σάλπισμα, για πνευματική αναγέννηση της τοπικής εκκλησίας που σάλπισε ο νέος μητροπολίτης Σάμου κ. Ευσέβιος. Τον γνώριζες το δεσπότη, χρόνους πολλούς πρίν και έτσι παρά τα σοβαρά προβλήματα της υγείας σου δέχθηκες να διακονήσεις στην κενή ενορία του Αγίου Χαραλάμπους Βαθέως Σάμου. Οι ενορίτες, ως επι το πλείστον προσφυγικής μικρασιάτικης καταγωγής ήταν γνωστοί από τα παιδικά σου χρόνια . Απλοί άνθρωποι, σε αγκάλιασαν θερμά από τη πρώτη στιγμή. Έτσι με το μικρό αυτοκινητάκι, το Σουζουκάκι σου όπως έλεγες και οδηγό την πρεσβυτέρα σου ανεβοκατέβαινες από τη Χώρα στο Βαθύ που απείχε κάμποσα χιλιόμετρα. Τελούσες τα μυστήρια με δυσκολία, λόγω των προβλημάτων της υγείας σου, δεν ήθελες όμως να στερηθούν αυτοί οι ευλογημένοι κάτοικοι, της Χάριτος Του Θεού και να μένουν αλειτούργητοι. Εκείνοι ανταπέδιδαν την αγάπη και τον κόπο σου με οποιοδήποτε τρόπο. Τα ίδια έκανες και στην άλλη ενορία των Αγίων Θεοδώρων Βαθέως Σάμου που σου ζήτησε ο Μητροπολίτης, να βοηθήσεις. Οπου εζητήθει η βοήθεια σου, εσύ ποτέ δεν αρνήθηκες, παρά τα προβλήματα της υγείας σου, η οποία με την πάροδο των χρόνων άρχισε να επιβαρύνεται, αφού παρουσιάστηκε επιπλέον και το πρόβλημα των διαβητικών ποδιών. Ετσι, ήταν πλέον αδύνατη η τέλεση της Θείας Λειτουργίας και των άλλων ακολουθιών. Τότε άρχισες ως απλός προσκηνητής να πηγαίνεις, κυρίως τις Κυριακές, στα πανέμορφα μοναστήρια της Σάμου που ο δεσπότης π. Ευσέβιος είχε πλέον στελεχώσει και ανακαινήσει.
Ο Χριστός σου έδωσε μια μεγάλη ευλογία. Να συνδεθείς πνευματικά με την Ι.Μ Τιμίου Σταυρού Σάμου. Ο ηγούμενος της μονής π. Μακάριος έγινε πνευματικός σου και οι άλλοι δύο πατέρες ο π. Ειρηναίος και ο π. Βησσαρίων σε φρόντιζαν, τόσο εσένα όσο και την μητέρα, σαν φυσικό τους πατέρα και κάτι παραπάνω. Εκεί έβρισκες την ησυχία και την πνευματική ανάπαυση. Έγινε το μοναστήρι αυτό το δεύτερο σπίτι σου.
Θυμάμε πατέρα, όταν κατεβαίναμε για διακοπές στη Σάμο εκεί στο μπολκονάκι του σπιτιού σου, τα βράδια , να μου λες . « Νίκο περνώ πολύ ωραία στη Σάμο αλλά εμένα το μεγαλύτερο μέρος της καρδιάς μου έμεινε στη Μήλο». Τότε ώρες ολόκληρες μέχρι αργά το βράδυ ήθελες να συζητάμε για τη Πλάκα να λέμε ιστορίες μηλέικες. Θυμάμε μου είπες, οτι έχεις ένα μεγάλο κομπολόι και κάνεις προσευχές κατεβαίνοντας νοερά από το σπίτι που μέναμε στο Κάστρο και περιδιαβαίνοντας τα στενά σοκάκια της Πλάκας μνημονεύοντας, ζώντες και κεκοιμημένους , αφού πάντα φρόντιζες να μαθαίνεις τα νέα του χωριού. Θυμάμε που μου έλεγες οτι χαίρεσαι για την τουριστική όψη της Πλάκας ,επειδή δίνει ζωή στο χωριό, αλλά αμέσως πρόσθετες ότι όλα πρέπει να γίνονται με μέτρο.
Οι δύο σου επισκέψεις στη Μήλο μιά το 2000 και το 2013 σε γέμισαν χαρά. Η δεύτερη που έγινε,επειδή σφόδρα επιθυμούσες να προσκυνήσεις τη Κορφιάτισσα, έγινε αφορμή να γίνει πάνδημο μηλέικο πανηγύρι επι τη αφίξει σου. Δεν θα ξεχάσω τον εσπερινό της Κορφιάτισσας του 2013, όταν τελείωσε και το πλήθος των Μηλίων έκανε ουρά μπροστά στην Ωραιά Πύλη να σε χαιρετήσει και να πάρει την ευλογία σου. Η μεγάλη σου χαρά ήταν, όταν σου είπαν ότι το πρωί στη Θεία Λειτουργία θα έλθει να σε τιμήσει και να συλλειτουργήσετε ο πολυαγαπημένος σου Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος ο Β΄που γνώριζες από διάκονο στη Ι. Μ Σύρου. Στον Άγιο Σύρου το « Δωροθεάκι σου» όπως έλεγες, είχες μεγάλη αδυναμία. Θυμάμε τη χαρά σου όταν έγινε μητροπολίτης και που μου έλεγες « ο Δωρόθεος Νίκο, έχει μεγάλη καρδιά που ξέρει μόνο να συγχωρεί. ΄Εχει απέραντη αγάπη. Όταν ακούω τα κηρύγματά του δακρίζω». Η φωτογραφία του μαζί με αυτή του Αγίου Σάμου κοσμούν ακόμα το σαλόνι του σπιτιού σου .Μα και εκείνος σου έχει μεγάλη αδυναμία, για το λόγο αυτό, ίσως για να σε δεί τελευταία φορά, ήλθε για να συλλειτουργήσει με τον Άγιο Σάμου στην πανήγυρη της ιεράς μονής Τ. Σταυρού την 14 Σεπτεμβρίου ενεστώτος έτους. Εκεί συναντηθήκατε και η χαρά σου ήταν απερίγραπτη όταν φωτογραφηθήκατε μαζί με τον επίσης πολυαγαπημένο σου μητ. Σάμου και το Ηγούμενο της μονής.
Τα τελευταία χρόνια λόγω των συνεχώς επιδεινομένων προβλημάτων υγείας, αναγκαζόσουν να ξεχειμωνιάζεις στην Αθήνα για να έχεις κοντά, τους γιατρούς σου. Πράγματι και εδώ είχες ευλογία. Μια καταπληκτική γιατρός του νοσοκομείου Αμαλία Φλέμιγκ η κ. Χαρίκλεια Λούπα με την ομάδα της καθώς και ο καρδιολόγος Κώστας Σπερδούλης έκαναν ότι ήταν δυνατόν ιατρικώς, για να ελέγξουν την σοβαρά επιβαρημένη κατάσταση σου, σε αγαπούσαν με ολη τη δύναμη της καρδιάς τους. Τους ευχαριστώ δημόσια.
Στην Αθήνα ο π. Κώστας συνδέθηκε στενά με τον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής, που εξυπηρετεί εκτός των άλλων και τις ανάγκες του Εθνικού Κέντρο Αποκατάστασης Αναπήρων στο Ίλιον Αττικής. Στον απέρριτο αυτό ναό, όπου ο πόνος καλά κρατεί, γνώρισε Άγιους Ιερείς , τον προιστάμενο π. Δημήτριο Δεστούνη και την ευλαβεστάτη πρεσβυτέρα του Ευαγγελία. Ο π. Δημήτρης , με χαρά υποδεχόταν πάντα τον π.Κώστα και με πολύ αγάπη θέλησε για τελευταία φορά να ντίσει την σωρό του, με την ιερατική του στολή. Τον π. Αναστάσιο Κατσικαδάμα που πολύ αγαπούσε και τον καλό του π. Βενέδικτο. Εκείνος όμως που για τον π. Κώστα ήταν συγκλονιστικός ήταν ο υπέργηρος π. Γιώργης που μέσα στο πανέμορφο και ευλογημένο προσωπάκι του, έβλεπε τη Χάρη Του Παναγίου Πνεύματος. Εκεί, σε αυτό το χώρο ο π. Κώστας γνώρισε και άλλες ευλογημένες μορφές, όπως την πρεσβυτέρα του μακαριστού Άγίου π. Θησέα Κυπριώτη, του ιερέως των αναπήρων. ΄Εβλεπα όλα αυτά τα υπέργηρα γεροντάκια να κάθονται στο ιερό με τα μπαστουνάκια τους και ανάμεσα τους κα εσένα πατέρα και σκεπτόμουν, να, που ωφείλετε και αυτή η χώρα δεν έχει εξαφανισθεί απο το χάρτη.
Τους τελευταίους μήνες ο π. Κώστας δεν κοιμόταν πολύ, με το κομπολογάκι του προσευχόταν συνεχώς . ΄Ελεγε το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με» και τα απολυτίκια των ναών που είχε λειτουργήσει. Στο στόμα του είχε συνεχώς το όνομα της Παναγιάς της Κορφιάτισσας και του Αη Γιάννη του Θεολόγου του Σιδεριανού.
Την Κυριακή προ των Χριστουγέννων μετέλαβε στον ναό του Κέντρου Αποκατάστασης, από τα χέρια του π. Δημήτρη Δεστούνη , για τελευταία φορά, των Αχράντων Μυστηρίων και το μεσημέρι της 22ας Δεκεμβρίου, η καρδιά που τόσο πολύ αγάπησε το Χριστό και τους ανθρώπους, σταμάτησε ξαφνικά να κτυπά, έτσι ήρεμα και ειρηνικά, αφήνοντας στο πρόσωπο, ένα όμορφο χαμόγελο. Η ψυχή του έφυγε από το σώμα και άρχισε να παίρνει το δρόμο του ουρανού.
Είμαι σίγουρος οτι δεν πας ασυνόδευτος πατέρα, εκτός απο τον φύλακα Άγγελο σου, σε συνοδεύει η Παναγιά η Κορφιάτισσα, ο Αη Γιάννης ο Θεολόγος ο Σιδεριανός , ο Αη Χαραλάμπης, οι Αη Θεόδωροι και οι εκατοντάδες Άγιοι που λειτούργησες κατά τον χρόνο της ιερωσύνης σου. Ολοι μαζί θα πάτε να προσκυνήσετε το Χριστό και τον Τίμιο Σταυρό Του. Σε περιμένουν οι κεκοιμημένοι ενορίτες σου της Μήλου και της Σάμου. Εκεί χωρίς τις σωματικές ασθένειες θα ψάλλεις το
« Άγιος ο Θεός» Του Βήματος, που τόσο πολύ σου άρεσε, μαζί με Άγίους Αρχιερείς, Ιερείς, Διακόνους και Μοναχούς .
Πίσω σου αφήνεις μιά ευλογημένη πρεσβυτέρα μια γυναίκα που αγόγγυστα υπέμεινε επι 60 χρόνια τις δυσκολίες των ασθενειών σου και όχι μόνο. Η γυναίκα αυτή ήταν το μεγαλύτερο δώρο που σου έκανε ο Χριστός στην επίγεια ζωή σου. Τα δύο παιδιά σου με τις συζύγους των και τα πέντε εγγόνια σου, που μέχρι τελευταία στιγμή τους έδινες πατρικές συμβουλές, τα εναπομείναντα αδέλφια σου, οι λοιποί κατά σάρκα συγγενείς σου και το πλήθος των ανθρώπων που ήλθαν σήμερα να σου δώσουν τον τελευταίο ασπασμό, οι Μήλιοι και οι Σάμιοι, σήμερα έχουν χαρά, γιατί μέσα στη ευφρόσυνη εορτή των Χριστουγέννων στέλνουν μεσίτη κραταιό στο Θρόνο Του Θεού. Ο Άγιος Σύρου, οι πανοσιολογιώτατοι αρχιμανδρίτες, οι σεβάσμιοι ιερείς και διάκονοι,οι καλλίφωνοι πρωτοψάλτες που ήλθαν σήμερα, παρά το δύσκολο εκκλησιαστικό τους πρόγραμμα λόγο των ημερών , να σε κατευοδόσουν και να δώσουν τις ευχές τους είναι ακόμη ένα μικρό δωράκι Του Χριστού σε σένα.
Τους ευχαριστώ.
Κλείνω, με αυτό που μου είπε ο πνευματικός σου, ο π. Μακάριος ηγούμενος της Ι. Μ Τιμίου Σταυρού Σάμου, μόλις επικοινωνήσαμε μετά την κοίμησή σου. « Νίκο ο πατέρας σου ζούσε μιά αγία μυστική πνευματική ζωή που την έκρυβε έντεχνα με την φαιδρότητα των λόγων του και με τα αστειάκια του. Δεν ξέρεις τίποτε, από αυτά που έχει κάνει για την βοήθεια εμπερίστατων ανθρώπων. Τα ξέρουν,μόνο αυτοί που ωφελήθηκαν και ο Θεός.»
Αυτά είναι τα διαβατήρια σου για τον Παράδεισο πατέρα.
Σε ευχαριστούμε για ότι μας πρόσφερες.
Καλή αντάμωση κατά την ώρα της κοινής μας Αναστάσεως.
Δόξα Σοι ο Θεός , πάντων ένεκεν.