Ο άγιος ευαγγελιστής Μάρκος

(25 Απριλίου)

Είναι ένας από τους ευαγγελιστές.

Αυτός μας έδωκε το δεύτερο Ευαγγέλιο που είναι και το συντομότερο από τα τέσσερα κι είναι γνωστό σαν το Ευαγγέλιο των θαυμάτων του Ιησού.

Μέσα σ' αυτό ο ιερός ευαγγελιστής, παρόλο που δεν ήταν από τον κύκλο των δώδεκα αποστόλων, έχει περιλάβει αρκετά από τα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας.

Ολίγα από τη διδασκαλία Του, τα θαύματα Του, τα Πάθη και την Ανάσταση Του. Παραλείπει την επί του όρους Ομιλία και τις πιο πολλές από τις μακρές ομιλίες του Ιησού Χριστού. Πιο πολύ ο ευαγγελιστής διηγείται αυτά που έκανε ο θείος Διδάσκαλος κι όχι αυτά που είπε.

Και τούτο, γιατί κύριος σκοπός της συγγραφής του ήταν με την έκθεση αυτή των θαυμάτων να αποδείξει τη θεϊκή του Ιησού καταγωγή. Ποίος όμως υπήρξε ο ευαγγελιστής Μάρκος και πόθεν ήντλησε τις πληροφορίες του;

Σύμφωνα με τα λιγοστά στοιχεία, που κατέχουμε, ο ευαγγελιστής ήταν γιος κάποιας ευσεβούς Ιουδαίας γυναίκας, που λεγόταν Μαρία κι ήταν αδελφή του Κυπρίου αποστόλου οπό τους εβδομήκοντα, του Βαρνάβα. Από αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κι ο Μάρκος καταγόταν από το ευλογημένο νησί της Κύπρου.

Ήταν δηλαδή Κύπριος. Κύπριος που είχε εγκατασταθεί αργότερα στα Ιεροσόλυμα. Το ιουδαϊκό όνομα του ευαγγελιστού ήταν Ιωάννης. Μάρκος ήταν το Ρωμαϊκό του επώνυμο, που πήρε κατά τη συνήθεια που υπήρχε τότε. Και μ' αυτό έμεινε γνωστός στον χριστιανικό κόσμο.

Για τη μητέρα του Μαρία μας μιλούν οι Πράξεις των Αποστόλων (κεφ. ιβ', 12). Η φωτισμένη αυτή γυναίκα φαίνεται πώς ήταν αρκετά ευκατάστατη και στα Ιεροσόλυμα διέθετε μεγάλο ευρύχωρο σπίτι. Ακόμη πώς η ευσεβής εκείνη δέσποινα πίστεψε μεταξύ των πρώτων στον Κύριο με το κήρυγμα του αποστόλου Πέτρου και μάλιστα είχε αφοσιωθεί μ' όλη της την καρδιά στο έργο της διακονίας της Εκκλησίας. Επικρατεί η γνώμη ότι στο δικό της σπίτι ο Κύριος δίδαξε πολλές φορές. Κι ακόμη πώς σ' αυτό κατά τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης ετέλεσε και τον "Μυστικό Δείπνο". Στον ιερό εκείνο χώρο ακούστηκαν για πρώτη φορά από το στόμα του Κυρίου τα φρικτά λόγια του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. "Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου... Πίετε εξ αυτού πάντες τούτό εστί το αίμα μου το της Καινής Διαθήκης, το υπέρ υμών και πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών".

Εδώ οι μαθητές πρώτο κοινώνησαν από το Μυστήριο της ζωής. Ο ευαγγελιστής Μάρκος πιστεύεται ακόμη ότι είναι εκείνος ο νεανίσκος, που, όπως αναφέρει ο ίδιος στο Ευαγγέλιο του (Μαρ. ιδ', 51-52), ακολούθησε τον Ιησού μετά τον Μυστικό Δείπνο στον κήπο της Γεθσημανής τυλιγμένος σ' ένα σινδόνι, Μετά τη σύλληψη του θείου Διδασκάλου οι υπηρέτες όρμισαν και προς αυτόν. Μα ο νεανίσκος, για να γλιτώσει, αφήκε το σινδόνι κι έφυγε γυμνός.

Μετά την Ανάσταση του Κυρίου, στο σπίτι της Μαρίας, που ήταν μια από τον ευλογημένο κύκλο των Μυροφόρων γυναικών, πρέπει οπωσδήποτε να ήταν συγκεντρωμένοι οι Μαθητές κι εκεί "κεκλεισμένων των θυρών" δέχτηκαν την επίσκεψη του Αναστάντος Χριστού. Σ' αυτό το ίδιο σπίτι θα πρέπει να βρισκόντουσαν και κατά την ήμερα της Πεντηκοστής, που έγινε η επιφοίτηοη του Αγίου Πνεύματος. Σ' αυτό και πάλι πρέπει οι απόστολοι κι οι πρώτοι χριστιανοί να μαζευόντουσαν για να προσευχηθούν και να δοξολογήσουν τον Νικητή του θανάτου, τον Αναστημένο Χριστό.

Από τα ολίγα αυτά είναι φυσικό να παραδεχθούμε, πώς ο Μάρκος με τις στενές σχέσεις, που η αγία μητέρα του Μαρία είχε με τον Κύριο, πρέπει κι αυτός να γνωρίστηκε μαζί του και από το άγιο στόμα του Κυρίου να άκουσε πολλές φορές τα ρήματα της αιωνίου ζωής, που τον βοήθησαν να πιστεύσει. Το σπίτι της Μαρίας στα Ιεροσόλυμα είναι, που φιλοξένησε αργότερα κι όλη τη χριστιανική κίνηση κι έγινε η πρώτη "κατ' οίκον εκκλησία".

Σ' αυτό το ίδιο σπίτι οι χριστιανοί ένοιωσαν τη μεγάλη χαρά για την απελευθέρωση του αποστόλου Πέτρου, που τον είχε φυλακίσει ο Ηρώδης. Στη φυλακή ο απόστολος ήταν δεμένος, ακόμη και στον ύπνο του, με δύο βαριές αλυσίδες κι είχε συνέχεια δύο φρουρούς οπλισμένους. Απ' έξω από την πόρτα της φυλακής τέσσερις τετράδες στρατιωτών τον φύλαγαν. Οι χριστιανοί στο σπίτι του Μάρκου, στα γόνατα πεσμένοι, προσευχόντουσαν με δάκρυα, να τους χαρίσει ο Κύριος την παρηγοριά τους, τον απόστολο τους. Και να: Κατά τα μεσάνυχτα, ενώ ο Πέτρος κοιμότανε, "άγγελος Κυρίου επέστη και φως έλαμψε εν τω οικήματι". Οι αλυσίδες έπεσαν. Κι ο άγγελος, αφού έβγαλε τον Πέτρο από την φυλακή και τον οδήγησε στους δρόμους της μεγάλης πόλεως, τον αφήκε. Κι αυτός, δοξολογώντας τον θεό, κατευθύνθηκε στο σπίτι του Μάρκου. "Ήλθεν επί την οικίαν Μαρίας της μητρός Ιωάννου του επικαλουμένου Μάρκου ου ήσαν ικανοί συνηθροισμένοι και προσευχόμενοι". (Πράξ. ιβ', 12). Ποια ήταν η συγκίνηση των χριστιανών, όταν τον είδαν ανάμεσα τους, δεν είναι δύσκολο στον καθένα μας να το φαντασθεί. Από το σπίτι αυτό ο απόστολος παρακολουθούσε και διηύθυνε την Εκκλησία των Ιεροσολύμων. Από τα μικρά του χρόνια λοιπόν ο Μάρκος γνώρισε κι αγάπησε τον Κύριο. Κι από τον Πέτρο διδάχθηκε πιο πλατιά και πιο βαθιά τα σχετικά με τη ζωή του. Αυτό το συμπεραίνουμε από τον ίδιο τον απόστολο, που στην πρώτη του Καθολική επιστολή (Α' Πέτρ. ε', 13) ονομάζει τον Μάρκο "υιόν" του, δηλαδή πνευματικό του παιδί.

Μετά την Ανάσταση του Χριστού και τον διασκορπισμό των αποστόλων για το κήρυγμα, βρίσκουμε τον Μάρκο να συνοδεύει τον θείο του Βαρνάβα και τον Απόστολο Παύλο στην πρώτη τους αποστολική περιοδεία. Ο ιερός συγγραφέας των Πράξεων ονομάζει στην περίπτωση αυτή τον Μάρκο "υπηρέτην". "Είχον, λέγει, και Ιωάννην υπηρέτην" (Πράξ. ιγ', 5). Φυσικά με τη λέξη αυτή δεν πρέπει να εννοήσουμε ότι ο Μάρκος προσέφερε στους δύο αποστόλους υλικές υπηρεσίες, αλλά βοήθεια στη διάδοση του Ευαγγελίου. Από τα Ιεροσόλυμα στην Αντιόχεια κι απ' εκεί σ' ολόκληρη την Κύπρο μέχρι την Πέργη της Παμφυλίας ο Μάρκος είναι ακόλουθος και βοηθός των αποστόλων. Από την Πέργη όμως, είτε γιατί κουράστηκε από τις ταλαιπωρίες της περιοδείας, είτε γιατί είχε επιφυλάξεις σχετικά με τη στάση του Παύλου απέναντι στους εξ Εθνών χριστιανούς, από τους οποίους δεν ζητούσαν να τηρήσουν τα ιουδαϊκά έθιμα, ο Μάρκος απεχώρησε από τη συντροφιά των αποστόλων κι επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα. Αυτό το θέμα των νέων χριστιανών, που προήρχοντο από τους εθνικούς, το τακτοποίησε, ως γνωστό, η πρώτη Αποστολική Σύνοδος των Ιεροσολύμων. Στη σύνοδο αυτή οι δύο απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας με σύμπνοια θαυμαστή και φωτισμό Θεού εξέθεσαν μπροστά στα πλήθη των πιστών "όσα εποίησεν ο Θεός σημεία και τέρατα εν τοις έθνεσι δι' αυτών" (Πράξ. ιε', 14). Τις αποφάσεις της συνόδου αυτής αποδέχτηκαν οι χριστιανοί κι ο Μάρκος παραμέρισε τις επιφυλάξεις του κι έγινε πάλι συμπαραστάτης του Παύλου. Είναι άξια πολλής προσοχής η χειρονομία του θείου αποστόλου, όταν ευρίσκετο στη Ρώμη κατά τη δεύτερη φυλάκιση του. Στην επιστολή του προς τον Τιμόθεο (Β' Τιμόθ. δ', 11), που του ζητά να τον επισκεφθεί, του λέγει και τούτα τα λόγια: "Μάρκον αναλαβών άγε μετά σεαυτού. εστί γαρ μοι εύχρηστος εις διακονίαν".

Δηλαδή, όταν θα έρχεσαι, πάρε μαζί σου και φέρε και τον Μάρκο, γιατί μου είναι χρήσιμος για υπηρεσία. Τον Μάρκο βρίσκουμε να συνοδεύει αργότερα για δεύτερη φορά τον Βαρνάβα στην Κύπρο και να εργάζεται σκληρά μαζί του για την εξάπλωση και σταθεροποίηση του Ευαγγελίου στη νήσο μας.

Μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Βαρνάβα στη Σαλαμίνα της Κύπρου από τους Ιουδαίους - τον σκότωσαν με τις πέτρες - βρίσκουμε τον Μάρκο στην περιοχή των Σόλων. Την πόλη αυτή, όπως λέγει κάποια παράδοση, έκτισε ο βασιλιάς της Αίπειας Φιλόκυπρος κατά το α' τέταρτο του Στ' αιώνα π.Χ. προς τιμή του μεγάλου νομοθέτη των Αθηνών, του Σόλωνα, που είχε τότε επισκεφθεί την Κύπρο. Σ' αυτή την πόλη η Πρόνοια του Θεού κανόνισε, ώστε ο Μάρκος να συναντήσει τον Αυξίβιο, που είχε έρθει από τη Ρώμη, και να τον κατηχήσει. Κοντά στον φλογερό ευαγγελιστή ο Αυξίβιος συμπλήρωσε τις γνώσεις του για τη νέα πίστη, δέχτηκε το βάπτισμα και χειροτονήθηκε από αυτόν επίσκοπος της πόλεως εκείνης.

Από την Κύπρο ο ευαγγελιστής Μάρκος, αφού επιθεώρησε τις διάφορες εκκλησίες κι ενίσχυσε τους πιστούς, αναχώρησε για την Αλεξάνδρεια. Στην πολυάνθρωπη εκείνη πόλη ίδρυσε την πρώτη εκκλησία και μετά αναχώρησε για τη Ρώμη, για να συναντήσει τον απόστολο Παύλο. Η ευγενική ψυχή του νεαρού αποστόλου ένοιωθε την ανάγκη να βρεθεί κοντά στον πολύπειρο Απόστολο και να συζητήσει μαζί του μερικά προβλήματα του χριστιανικού έργου. Με τη βοήθεια του Θεού η συνάντηση εκείνη πραγματοποιήθηκε γρήγορα. Σ' αυτή οι δύο απόστολοι, αφού αντήλλαξαν ασπασμό χριστιανικής αγάπης, άρχισαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συνομιλούν για την Κύπρο. Κατά τη συνομιλία ο Μάρκος αποκάλυψε στον φλογερό απόστολο το μαρτυρικό τέλος του φίλου του αποστόλου Βαρνάβα, τα της ταφής του με το χειρόγραφο ευαγγέλιο του Ματθαίου επάνω στο στήθος του και κατέληξε στην ανάγκη κάποιος ή -κάποιοι απεσταλμένοι τους να επισκεφθούν το νησί, για να συνεχίσουν το έργο τους. Η εισήγηση του ευαγγελιστού έγινε αμέσως δεκτή από τον θείο Παύλο, ο οποίος έσπευσε να στείλει στο πολύπαθο νησί τους συνεργάτες του Επαφρά και Τυχικό και μερικούς άλλους. Ο στοργικός Μάρκος παρέμεινε αρκετό καιρό, όπως φαίνεται, κοντά στον φυλακισμένο απόστολο Παύλο και συνεργαζόταν μαζί του και τον παρηγορούσε.

Ο Μάρκος συνεργάστηκε για πολύ καιρό και με τον απόστολο Πέτρο. Τον είχε συνοδεύσει στις περιοδείες του και μάλιστα αναφέρεται και "ως ερμηνευτής του", γιατί μετέφραζε τους λόγους του κορυφαίου αποστόλου από τα Εβραϊκά στα Λατινικά ή στα Ελληνικά. Τη διδασκαλία αυτή του Πέτρου, όπως την άκουσε από το στόμα του, την κατέγραψε ο Μάρκος στην Ελληνική γλώσσα κι είναι το Ευαγγέλιο του, που αναφέραμε. Σ' αυτό ο Ιερός και θεόπνευστος συγγραφέας προσπαθεί με γλώσσα ζωντανή και καθαρή Ελληνική να αποδείξει πώς ο Ιησούς είναι "ο Υιός του Θεού". Στην έκθεση, που μας δίνει, βλέπει ο αναγνώστης τα στοιχεία της φύσεως να καθυποτάσσονται στη δύναμη του ασύγκριτου Διδασκάλου της Γαλιλαίος και παντοδύναμου εξουσιαστή. Οι δαίμονες μ' ένα πρόσταγμα του φυγαδεύονται με τρόμο κι οι διάφορες ανίατες αρρώστιες υποχωρούν και θεραπεύονται μ' ένα μονάχα λόγο του. Απλή μελέτη του σύντομου τούτου Ευαγγελίου, που γράφτηκε για τους χριστιανούς της Ρώμης και γενικότερα για τους εξ εθνών χριστιανούς, γεμίζει με δέος και βαθιά συγκίνηση την ψυχή. Εκατομμύρια πιστών το μελέτησαν και το μελετούν. Και μυριάδες κατόρθωσαν με τη μελέτη του να υψωθούν πνευματικά και να προστεθούν στους πολίτες της βασιλείας του Θεού. Πότε ακριβώς ο Μάρκος έγραψε το Ευαγγέλιο του δεν γνωρίζουμε. Το πιο πιθανό είναι πώς το έγραψε στη Ρώμη ή στην Αίγυπτο, όπως φρονεί ο ιερός Χρυσόστομος, μεταξύ του 65 και 70 μ.Χ.

Μετά τον θάνατο των πρωτοκορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου ο ευαγγελιστής Μάρκος κατά την παράδοση κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Πεντάπολη κι ύστερα χρημάτισε πρώτος επίσκοπος κι οργανωτής της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας. Εδώ, κατά την παράδοση πάλι, κάποια μέρα που κήρυττε, τον άρπαξαν οι εχθροί της πίστεως, οι εθνικοί κι οι ειδωλολάτρες, κι αφού τον έδεσαν με σχοινιά, τον έσυραν στους δρόμους της Αλεξανδρείας, όπου και πέθανε από τα τραύματα του στις πέτρες. Το άγιο λείψανο του το περιμάζεψαν με πόνο οι χριστιανοί και το έθαψαν σ' ένα γειτονικό χωριό.
Κατά τον 9ο αιώνα έμποροι Ενετοί μετέφεραν τα άγια λείψανα στη Βενετία και τα τοποθέτησαν σ' ένα πολύ μεγάλο και ωραιότατο ναό, που έκτισαν προς τιμή του.

Ο ευαγγελιστής Μάρκος αποδείχθηκε ένας από τους τέσσερις στύλους της Εκκλησίας του Χριστού. Όσοι τον ζωγραφίζουν συνηθίζουν να βάζουν κοντά του συμβολικά ένα λιοντάρι. Η προτίμηση αυτή οφείλεται στο ότι ο άγιος Μάρκος ασχολείται με τα θαύματα του Κυρίου, για να αποδείξει τη θεία δύναμη του Χριστού. Το λιοντάρι συμβολίζει αυτή τη δύναμη και θεωρείται ο βασιλιάς των ζώων.
Τη διδασκαλία του Κυρίου και τα θαύματα του, που κατέγραψε ελληνικά στο Ευαγγέλιο του, τα επεσφράγισε και με τη μαρτυρία της ζωής του. Το παράδειγμα του θα μένει πάντα ζωντανό κι αθάνατο στους αιώνες. Θα μένει και θα διδάσκει τις γενεές των ανθρώπων τι μπορεί να επιτύχει ένας που ξέρει να αξιοποιεί τις ευκαιρίες, που του παρουσιάζει ο Πανάγαθος Θεός.
Ευκαιρίες πολλές παρέχει και σ' εμάς η αγάπη του Θεού. Και τις παρέχει, γιατί η αγάπη του Θεού, όπως μας βεβαιώνει κι ο θείος Παύλος, "θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν" (Α' Τιμοθ. β', 4). Ναί, αδελφοί μου, η αγάπη του Θεού θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούμε και με τη βοήθεια της πίστεως να γνωρίσουμε ο καθένας μας το θέλημα του, που προσφέρει τόσο την επίγεια, όσο και την ουράνια ευτυχία.

Τις ευκαιρίες αυτές τις αναρίθμητες, που μας προσφέρει η αγάπη του Θεού, θα θελήσουμε στ' αλήθεια, να τις προσέξουμε κι εμείς και να τις αξιοποιήσουμε; Φυσικά από μας δεν ζητά σήμερα ο Κύριος να θυσιάσουμε τη ζωή μας. Δεν το ζητά από όσους κατοικούμε τούτο τον τόπο. Και δεν το ζητά επί του παρόντος. Από μας ζητά σήμερα κάτι άλλο. Ζητά να θυσιάσουμε κάτι εγωισμούς κι αμαρτωλές συνήθειες, κάτι αδυναμίες και πάθη που μας κρατούν υποχείριους και σκλάβους "του άρχοντος του σκότους του αιώνος τούτου", του Σατανά. Αυτά ζητά να θυσιάσουμε ο Κύριος. Κι είναι ανάγκη να το κάμουμε.

Όσοι ποθούμε τούτο το νησί να επιβιώσει.

Όσοι ποθούμε τούτος ο τόπος που αγιάστηκε με τα, δάκρυα και το αίμα τόσων αγίων ψυχών, αποστόλων, ασκητών, μαρτύρων, οσίων και δικαίων, πρέπει να σπεύσουμε το ταχύτερο να κλίνουμε τον αυχένα κάτω από τον "χρηστόν ζυγόν του Κυρίου".

Ναι! Να κλίνουμε τον αυχένα και να αγωνισθούμε να ζήσουμε κατά το θέλημα Του.

Έτσι μονάχα θα εξασφαλίσουμε την επιβίωση και τη χαρά μας. Αυτό μας συνιστά ο θείος απόστολος και ευαγγελιστής Μάρκος. Αυτό επιβάλλει το συμφέρον μας.

Αυτό θέλει κι ο Θεός από τον καθένα μας.


Απολυτίκιο Ήχος γ'
Απόστολε άγιε, και Ευαγγελιστά Μάρκε, πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν παράσχη ταίς ψυχαίς ημών.
Εξήγηση: Άγιε απόστολε και ευαγγελιστά Μάρκε, μεσίτευε, σε παρακαλούμε, στον ελεήμονα και φιλάνθρωπο Θεό να χαρίσει στις ψυχές μας τη συγχώρηση των αμαρτιών μας.

Μεγαλυνάριο
Πέτρω τω Θεόπτη μαθητευθείς, των υπερκοσμίων, εχρημάτισας μιμητής· όθεν του Σωτήρος, ημίν ευηγγελίσω, ώ Μάρκε θεηγόρε, την συγκατάβασιν.