vatopaidifriend5
- Η γυμνή κορυφή του όρους Άθω, στη μέση του Αιγαίου.
Οι αρχαίοι γεωγράφοι και ιστορικοί πίστευαν πως η κορυφή του Άθω ποτέ δεν βρεχόταν γιατί τα νέφη σχηματίζονταν πιο χαμηλά, και ήταν τόσο ψηλή, ώστε η σκιά της έφθανε ως τη Λήμνο. Ο Σοφοκλής έχει γράψει: «Η σκιά που ρίχνει ο Άθως στη δύση του ήλιου έφθανε στην αγορά της πόλεως Μυρήνης της Λήμνου, όπου και σκέπαζε χάλκινο άγαλμα».
Όρος και χερσόνησος στο ανατολικό μέρος της Χαλκιδικής στα αρχαία χρόνια λεγόταν Ακτή.
Οι φυσικές τοποθεσίες της χερσονήσου είναι αξιοθαύμαστες, με γραφικούς λόφους, κατάφυτα δάση, απόκρημνους γκρεμούς και άφθονα νερά.
Η γαλάζια θάλασσα περιλούζει τον πανέμορφο αυτό τόπο. Μακριά, ίσκιοι γαλανοί, η Θάσος, η Ίμβρος, η Λήμνος.
Κόκκινα στίγματα βυθίζονται στο πράσινο, σκαρφαλώνουν στις ανηφοριές, φωλιάζουν στις λαγκάδες, κατεβαίνουν στη θάλασσα. Τα κελιά, μικρά μοναστηράκια σαν αγροτικά σπίτια.
Στην άκρη του βράχου ένας μοναχός ανεμίζει μια μεγάλη κίτρινη σημαία με τον δικέφαλο αετό.
Άγρυπνος φρουρός του ορθόδοξου μοναχισμού. Αργότερα έμαθα ότι κάθε φορά που κάποιο πολεμικό αεροπλάνο, πολλές φορές τουρκικό, περνά κοντά, ανεμίζει τη βυζαντινή σημαία.
Ο αρσανάς της Μονής Μεγίστης Λαύρας.
Όλα τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, καθώς και οι κοινόβιες σκήτες, λόγω της φρουριακής τους διάταξης δίνουν εξωτερικά την εντύπωση μιας ενότητας, που θυμίζει μικρή οχυρωμένη πολιτεία της μεσαιωνικής εποχής.
Το αρχιτεκτονικό τους σχήμα είναι το τυπικό σχήμα του βυζαντινού μοναστηριακού τύπου, όπως διαμορφώθηκε σε παλαιότερες εποχές, σύμφωνα με τα ανατολικά και τα ελληνιστικά πρότυπα.
Ο λόγος που υπαγόρευσε μια τέτοιου είδους κατασκευή είναι η ανάγκη για την άμυνα των μοναχών απέναντι στους πολλούς και διάφορους εξωτερικούς εχθρούς.
Έτσι έχουμε ολόγυρα έναν περίβολο που ακολουθεί τη διαμόρφωση του εδάφους και είναι συνήθως τετράπλευρος ή περίπου τετράπλευρος ή πολυγωνικός.
Πρόκειται για κανονικό, ψηλό και ισχυρό τείχος, ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, επάλξεις, πολεμίστρες και καταχύτρες ή ζεματίστρες, καθώς και έναν μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο ασθενές αμυντικά σημείο της μονής.
Ο αρσανάς της Μονής Μεγίστης Λαύρας.
Οι πύργοι αυτοί, που δίνουν μια ξεχωριστή εξωτερική εμφάνιση σε όλα σχεδόν τα αθωνικά μοναστήρια, είναι συνήθως πολύ ψηλοί και πολυώροφοι, με ξύλινα πατώματα, με παρεκκλήσι στον τελευταίο όροφο και στέρνα για νερό στο ισόγειο. Έχουν ορθογωνική κάτοψη με μια είσοδο στον πρώτο όροφο και αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα της οικοδομικής αρχιτεκτονικής του Μεσαίωνα.
Η χερσόνησος του Άθω έχει πλούσιο γεωγραφικό ανάγλυφο.
Από τις πλακοσκεπείς στέγες τους ξεφυτρώνουν σε πολλά σημεία μικροί τρουλίσκοι, καθώς και ένα δάσος από ψηλές καμινάδες, που δίνουν από μακριά μια υπέροχη εικόνα γραφικότητας και μεγαλείου.
Τα ιστορικά μοναστήρια, τα χωμένα σε απόκρημνους βράχους κελιά, οι πύργοι, οι τρούλοι, τα καμπαναριά χαρακτηρίζουν το Άγιο Όρος ως αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο ζωντανό Μουσείο Τέχνης, Εθνολογίας και Εκκλησιαστικής Ιστορίας.
Η γαλάζια θάλασσα περιλούζει τον πανέμορφο αυτό τόπο.
Τα ιστορικά μοναστήρια και τα χωμένα σε απόκρημνους βράχους κελιά χαρακτηρίζουν το Άγιο Όρος ως το μεγαλύτερο ζωντανό μουσείο τέχνης, εθνολογίας και εκκλησιαστικής ιστορίας.
Η γαλάζια θάλασσα περιλούζει τον πανέμορφο αυτό τόπο.
Έλατα, καστανιές, ρείκια, βελανιδιές, οξιές, κουμαριές, αμπέλια και τόσα άλλα φυτά χρωματίζουν το τοπίο.
Η εμπειρία του να πετάς φωτογραφίζοντας πάνω από αυτή την κωνική κορυφή, 2,5 χλμ. πάνω από τη θάλασσα είναι μοναδική.
Η Μονή της Μεγίστης Λαύρας.
Ιδρύθηκε το 963, αφιερωμένη στην Κοίμηση του Αθανασίου, στην οποία ανήκουν η κοινόβια Σκήτη του Τιµίου Προδρόµου, η ιδιόρρυθμη Σκήτη της Αγίας Άννας και η ιδιόρρυθμη Σκήτη της Αγίας Τριάδας-Καυσοκαλυβίων. Το μοναστήρι είναι ένα συγκρότημα από πολυώροφα κτίρια τοποθετημένα ολόγυρα σε τετράπλευρο σχήμα, με μια μεγάλη αυλή στο κέντρο.
Ανάμεσά τους, στη νοτιοδυτική γωνία, δεσπόζει ο τετράγωνος, επιβλητικός και αρχαιοπρεπής πύργος του Τσιμισκή. Στη γύρω περιοχή διασώζονται σπαράγµατα µνηµείων που µας πάνε πίσω στα προχριστιανικά χρόνια.
Η Μονή Καρακάλου.
Λίγο πιο ψηλά, βρίσκεται η Μονή του Φιλοθέου, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, που ιδρύθηκε γύρω στα τέλη του 10ου αιώνα. Είναι ένα τετράπλευρο κτιριακό συγκρότημα, κτισμένο πάνω σ’ ένα καστανόφυτο οροπέδιο, κοντά στο αρχαίο Ασκληπιείο.
Η Μονή Ιβήρων.
Το μοναστήρι είναι ένα κτιριακό συγκρότημα πολυώροφων κτισμάτων με φρουριακή διάταξη, που λούζονται από το κύμα της γαλάζιας θάλασσας.
Η Μονή Ιβήρων.
Η Μονή Κουτλουμουσίου.
Οι Καρυές, το ένα από τα δύο χωριά του Αγίου Όρους, είναι χτισμένες σε μια μαγευτική τοποθεσία με άφθονα νερά, σε υψόμετρο 370 μέτρων. Είναι η πρωτεύουσα της μοναστικής πολιτείας, όπου εδρεύουν τόσο οι μοναχικές, όσο και οι κοσμικές εξουσίες (ο Πολιτικός ∆ιοικητής, η Αστυνοµική ∆ιοίκηση, τα ΕΛΤΑ, ο ΟΤΕ και το Κοινοτικό Ιατρείο).
Στις Καρυές είναι εγκατεστηµένη η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους και η Ιερά Επιστασία, και εκτός από το «κονάκι» (αντιπροσωπεία) που διατηρεί κάθε μονή, υπάρχουν κελιά και εργαστήρια ή καταστήματα που ανήκουν σε διάφορες από τις 20 μονές του Αγίου Όρους. Στη μοναδική πλατεία του χωριού, στην οποία απαγορεύεται το κάπνισμα και η διέλευση εφίππων, βρίσκεται ο θαυμάσιος ναός του Πρωτάτου, τον οποίο κοσμούν εκπληκτικές αγιογραφίες και η ιστορική φορητή εικόνα «Άξιον Εστί». Στο χώρο των Καρυών βρίσκεται και η γνωστή εκκλησιαστική σχολή Αθωνιάδα.
Η Μονή Σταυρονικήτα.
Από άποψη κτιριακών εγκαταστάσεων, είναι το μικρότερο σε έκταση από τα 20 μοναστήρια του Αγίου Όρους. Χαρακτηριστικός είναι ο ψηλός οδοντωτός πύργος του, που φαίνεται από μακριά και που, θαρρείς, έχει φυτρώσει στην είσοδό της παραμένοντας εκεί μόνιμος φρουρός της και παρατηρητής.
Η Μονή Παντοκράτορος.
Το σχήμα των κτιριακών εγκαταστάσεων του μοναστηριού είναι ακανόνιστο πολύπλευρο, με τείχος γύρω γύρω και τον οχυρωματικό πύργο στη δυτική πλευρά του. Πλησίον της µονής υπήρχε η αρχαία πόλη Θύσσος. Απέναντι, πάνω σ’ ένα ύψωμα στέκει η Σκήτη του Προφήτη Ηλία, που ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος
Η Μονή Παντοκράτορος.
Το μοναστήρι του Βατοπεδίου.
Η Σκήτη του Αγίου Ανδρέου.
Τα προσθαλάσσια θεµέλια της µονής βρέχονται από τα νερά του Στρυµονικού κόλπου, ενώ στη γύρω περιοχή ερείπια και αποµεινάρια άλλων εποχών, που φτάνουν από τα ρωµαϊκά χρόνια ως τους πρώτους ερηµίτες που κατοίκησαν τον Άθω, µαρτυρούν για τη µεγάλη ιστορική πορεία που έζησε ο τόπος.
Στη διαδρομή μας προς την Ιερισσό, συναντούμε τον πύργο Μιλούτιν και τη σερβική Μονή Χελανδαρίου, που ιδρύθηκε το 1197 και είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου. Είναι το πρώτο από τα μοναστήρια που κτίστηκαν στη βορειοανατολική πλευρά του Όρους και χάνεται αθέατο και κρυμμένο μέσα στην πλούσια βλάστηση του τοπίου, με περιορισμένο ορίζοντα, αν και απέχει ελάχιστα από τη θάλασσα όπου βρίσκεται και ο αρσανάς του.
Περνώντας πάνω από την Ουρανούπολη και πετώντας νοτιοδυτικά του όρους Άθω, πάνω στο βουνό, χωμένη σε μια δασωμένη πλαγιά, ξεπροβάλλει η βουλγαρική Μονή Ζωγράφου, που ιδρύθηκε γύρω στο 1270 και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Λίγο πιο κάτω, πάνω στην αμμουδιά βρίσκεται ο αρσανάς του μοναστηριού..
Η Μονή Εσφιγμένου.
Η Μονή Κωνσταμονίτου ή Κασταμονίτου.
Έχει από τη μια μεριά τη Μονή Ζωγράφου και από την άλλη εκείνη του Δοχειαρίου.
Η Μονή ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Στέφανο.
Η Μονή Δοχειαρίου.
Πιο κάτω, πάνω σ’ ένα ομαλό ύψωμα, πλάι στην ακτή, ανάμεσα στις Μονές Δοχειαρίου και Αγίου Παντελεήμονος, είναι κτισμένη η Μονή Ξενοφώντος, που ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Στη Μονή Ξενοφώντος υπάγεται η ιδιόρρυθμη Σκήτη του Ευαγγελισµού, που βρίσκεται πάνω σε μια καταπράσινη βουνοπλαγιά με ωραία θέα προς τη θάλασσα του Σιγγιτικού κόλπου.
Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος.
Η Μονή, ως οικοδομικό συγκρότημα, δίνει την εντύπωση μιας μικρής πολιτείας με τις πολλές πολυώροφες οικοδομές της, τα μεγαλοπρεπή κτίρια και τους υψηλούς τρούλους των εκκλησιών.
Στο μοναστήρι ανήκει η κοινόβια Σκήτη της Κοιµήσεως της Θεοτόκου (Βογορόδιτσα).
Η Μονή Ξενοφώντος.
Η Δάφνη βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή και αποτελεί τη μία από τις δύο πύλες εισόδου στη χερσόνησο του Αγίου Όρους. Η άλλη βρίσκεται στην Ουρανούπολη. Εδώ υπάρχουν 20 περίπου παλιά κτίσματα, λίγα καταστήματα, καθώς και μερικά κρατικά κτίρια, όπως τελωνείο, ΟΤΕ, Σταθμός Αστυνομίας κ.ά.
Η Μονή Σίμωνος Πέτρας.
Στέκει αγέρωχα, κυριολεκτικά σκαρφαλωμένο πάνω σ’ έναν απότομο πύργινο βράχο σε ύψος 330 µέτρων, στην άκρη µιας βραχώδους βουνοσειράς και αγναντεύει με όλη την επιβλητικότητά του τη γαλάζια θάλασσα της νοτιοδυτικής πλευράς της χερσονήσου.
Η Μονή Γρηγορίου.
Η Μονή Διονυσίου, που ιδρύθηκε το 1375 και είναι αφιερωμένη στη Γέννηση του Τιμίου Προδρόμου, είναι κτισμένη σ’ έναν στενό και απόκρημνο βράχο, 80 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου, μεταξύ των Μονών Γρηγορίου και Αγίου Παύλου. Το «αγριωπό μοναστήρι», σε παλαιά έγγραφα αναφέρεται και με άλλα ονόματα, όπως «Νέα Πέτρα», «Μονή του Μεγάλου Κομνηνού», «του κυρ Διονυσίου».
Η Μονή Αγίου Παύλου, που ιδρύθηκε το δεύτερο µισό του 10ου αιώνα και είναι αφιερωμένη στην Υπαπαντή του Κυρίου, βρίσκεται πλάι σ’ έναν μεγάλο χείμαρρο της δυτικής ποδιάς του Άθω και απέχει ελάχιστα από τη θάλασσα, όπου και ο αρσανάς της.
Αφήνοντας πίσω μας τη χερσόνησο του «Κρυσταλλωμένου Άθωνα», στην πορεία μας με κατεύθυνση προς τον Νότο, περνάμε πάνω από την ιδιόρρυθμη Σκήτη του Γενεσίου της Θεοτόκου (Νέα Σκήτη) και την ιδιόρρυθμη Σκήτη του Αγίου Δημητρίου (Λάκκου), που ανήκουν στη Μονή Αγίου Παύλου, τη Σκήτη της Αγίας Άννας, τα Καρούλια και τα Καυσοκαλύβια, που ανήκουν στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας.
Η ιδέα της φωτογράφισης του Αγίου Όρους από ψηλά, στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής στη Μακεδονία, που θεωρείται κέντρο του ορθόδοξου μοναχισμού λόγω της μεγάλης εθνικής, ιστορικής, θρησκευτικής και πολιτισμικής αξίας αυτού, αλλά και κέντρο διατήρησης και συντήρησης πλούσιου υλικού, έτσι ώστε να χαρακτηρίζεται «καταφύγιο» και «μουσείο» μοναδικού θησαυρού ελληνικής τέχνης και γραμμάτων, καθώς επίσης και τόπος ασύγκριτης φυσικής ομορφιάς, ήταν πολύ παλιά.
Άρχισε όμως να παίρνει σάρκα και οστά από τον Νοέμβριο του 2005, όταν αποφασίσαμε μαζί με τον αγαπητό φίλο, λάτρη της φωτογραφίας και ερασιτέχνη φωτογράφο κ. Νικόλαο Σαράφη, αντιπρόεδρο της Εταιρείας «Ελ. Δ. Μουζάκης Α.Ε.Β.Ε.Μ.Ε. Κλωστοβιομηχανίαι», να προβούμε στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλίσουμε τις απαιτούμενες άδειες. Έτσι τον Ιούνιο του 2006, με ελικόπτερο που παραχώρησε δωρεάν ο Ελ. Μουζάκης, πρόεδρος της παραπάνω εταιρείας, αρχίσαμε την αεροφωτογράφιση του Αγίου Όρους.
Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα και ύστερα από πάμπολλες ώρες πτήσεων, τον Μαρτίου του 2007, παραδόθηκε όλο το φωτογραφικό υλικό, αποτελούμενο από περίπου 5.000 αεροφωτογραφίες, στον εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους μοναχό Επιφάνιο της Μονής Παντοκράτορος, όπως είχαμε προτείνει από την αρχή ως αφιλοκερδή προσφορά μας προς την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους.
Οι φωτογραφίες που συμπεριλαμβάνονται στο άρθρο έχουν τραβηχτεί από εμένα τη συγκεκριμένη περίοδο και δείχνουν τη μοναδικότητα του φυσικού τοπίου και των μονών του Αγίου Όρους όπως αποτυπώθηκε στη φωτογραφική μου μηχανή αλλά και στη μνήμη μου.
Δρ Αριστείδης Χαραλ. Κοντογεώργης – Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, ΤΕΙ Αθήνας, Πρόεδρος Διεθνούς Ομοσπονδίας Φωτογραφικών Φεστιβάλ (IPFF), τ. Πρόεδρος Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (ΕΦΕ)
