Της Ο. Καρβουνιάρη
Οι ημέρες των Χριστουγέννων είναι αφιερωμένες στην παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα. Τα Χριστούγεννα εορτάζονται με διάφορους τρόπους στις βαλκανικές χώρες, με τα ξεχωριστά ήθη και τα έθιμα του κάθε τόπου να "χρωματίζουν" τις γιορτινές ημέρες και να αποτελούν "όαση" χαράς για μικρούς και μεγάλους.
Στη Ρουμανία, την παραμονή των Χριστουγέννων, στους δρόμους αντηχούν οι χαρούμενες φωνές μικρών αλλά και … μεγαλύτερων που ψάλλουν τα κάλαντα. Σε ορισμένες, μάλιστα, περιοχές τα κάλαντα αναφέρονται στον Τραϊανό, τον Ρωμαίο αυτοκράτορα που κατέλαβε τη Δακία το 106 μ.Χ.
Πηγή :Συνοδοιπορία
Οι παρέες των "καλαντάδων" γυρίζουν τα σπίτια και μοιράζονται ό,τι τους προσφέρουν οι σπιτονοικοκύρηδες: καρύδια, μήλα και τοπικά εδέσματα, όπως αλμυρά κουλουράκια.
Στη Ρουμανία, την παραμονή των Χριστουγέννων, στους δρόμους αντηχούν οι χαρούμενες φωνές μικρών αλλά και … μεγαλύτερων που ψάλλουν τα κάλαντα. Σε ορισμένες, μάλιστα, περιοχές τα κάλαντα αναφέρονται στον Τραϊανό, τον Ρωμαίο αυτοκράτορα που κατέλαβε τη Δακία το 106 μ.Χ.
Πηγή :Συνοδοιπορία
Οι παρέες των "καλαντάδων" γυρίζουν τα σπίτια και μοιράζονται ό,τι τους προσφέρουν οι σπιτονοικοκύρηδες: καρύδια, μήλα και τοπικά εδέσματα, όπως αλμυρά κουλουράκια.
Ένα άλλο έθιμο που διατηρούν οι "καλαντάδες" είναι ότι κρατούν ένα αστέρι- που συμβολίζει το άστρο της Βηθλεέμ- όταν ψάλλουν τα κάλαντα. Το αστέρι φέρει χρωματιστά χαρτιά και καμπανούλες, ενώ έχει και παραστάσεις αγγέλων και τα κάλαντα με το αστέρι αντηχούν στα δρομάκια από τις 24 μέχρι τις 27 Δεκεμβρίου. Την ημέρα των Χριστουγέννων το ψωμί μπαίνει κάτω από το τραπέζι για να φέρει καλοτυχία στο σπίτι και το γουρουνόπουλο αποτελεί το κυρίως χριστουγεννιάτικο γεύμα.
Στη Βουλγαρία, η έναρξη του εορτασμού των Χριστουγέννων είναι η 22η Δεκεμβρίου, ημέρα που γιορτάζεται ο άγιος Ιγνάτιος. Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, η ημέρα αυτή είναι η αρχή της νέας χρονιάς, άρα είναι πολύ σημαντικό το ποδαρικό στο σπίτι να γίνει από έναν άνθρωπο που θα φέρει γούρι. Ο δανεισμός αποφεύγεται την ημέρα του αγίου Ιγνατίου, ώστε ο πλούτος να μείνει στο σπίτι όλο το νέο έτος.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα διεξάγεται η τελετή των "Koleduvane", όπου νεαρά αγόρια, μεταμφιεσμένα, ψάλλουν τα κάλαντα και εύχονται υγεία και ευτυχία. Τα Χριστούγεννα ετοιμάζεται ένα ειδικό ψωμί (όπως η βασιλόπιτα της Πρωτοχρονιάς), όπου τοποθετείται ένα νόμισμα και το βράδυ κόβεται από τον ιδιοκτήτη και μοιράζεται στα μέλη της οικογένειας, αφού πρώτα ορισμένα κομμάτια κοπούν για την Παναγία και το σπίτι. Οι στάχτες από τα τζάκια που καίνε σκορπίζονται στα χωράφια για να φέρουν καρποφορία σύμφωνα με τις βουλγαρικές δοξασίες.
Στη Βουλγαρία δεν βάζουν ποτέ κρέας στο τραπέζι παραμονή των Χριστουγέννων, μόνο ανήμερα και φτιάχνουν επτά διαφορετικά πιάτα φαγητού την παραμονή των Χριστουγέννων, όπως ντολμαδάκια με κληματόφυλλα και ρύζι, βρασμένα φασόλια και πιπεριές, μαμαλίγκα-ψωμί από καλαμποκάλευρο. Δεν μαζεύουν ποτέ το τραπέζι που φάγανε πριν από τα Χριστούγεννα και αφήνουν το τζάκι αναμμένο μέχρι να ξημερώσει.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα διεξάγεται η τελετή των "Koleduvane", όπου νεαρά αγόρια, μεταμφιεσμένα, ψάλλουν τα κάλαντα και εύχονται υγεία και ευτυχία. Τα Χριστούγεννα ετοιμάζεται ένα ειδικό ψωμί (όπως η βασιλόπιτα της Πρωτοχρονιάς), όπου τοποθετείται ένα νόμισμα και το βράδυ κόβεται από τον ιδιοκτήτη και μοιράζεται στα μέλη της οικογένειας, αφού πρώτα ορισμένα κομμάτια κοπούν για την Παναγία και το σπίτι. Οι στάχτες από τα τζάκια που καίνε σκορπίζονται στα χωράφια για να φέρουν καρποφορία σύμφωνα με τις βουλγαρικές δοξασίες.
Στη Βουλγαρία δεν βάζουν ποτέ κρέας στο τραπέζι παραμονή των Χριστουγέννων, μόνο ανήμερα και φτιάχνουν επτά διαφορετικά πιάτα φαγητού την παραμονή των Χριστουγέννων, όπως ντολμαδάκια με κληματόφυλλα και ρύζι, βρασμένα φασόλια και πιπεριές, μαμαλίγκα-ψωμί από καλαμποκάλευρο. Δεν μαζεύουν ποτέ το τραπέζι που φάγανε πριν από τα Χριστούγεννα και αφήνουν το τζάκι αναμμένο μέχρι να ξημερώσει.
Στην Κροατία, η εορταστική περίοδος αρχίζει στις 6 Δεκεμβρίου, οπότε γιορτάζεται ο Άγιος Νικόλαος και στις 13 Δεκεμβρίου, την ημέρα της Αγίας Λουκίας. Ο Άγιος Νικόλαος φέρνει δώρα στα παιδιά που δεν έκαναν αταξίες όλη τη χρονιά. Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι κοσμεί ένα κομμάτι σανό με μία κόκκινη κορδέλα και ένα μήλο, που συμβολίζει τη γονιμότητα. Το σανό, μετά τις γιορτές, το ταΐζουν στα ζώα, σύμφωνα με τα έθιμα. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίζεται με καρύδια, γλυκά, κεριά και γυάλινα παιχνίδια.
Στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο τα Χριστούγεννα κόβουν ένα ψωμί με νόμισμα που ονομάζεται "cesnica" (τσέσνιτσα) και όποιος τύχει το φλουρί έχει καλοτυχία για τη νέα χρονιά. Στο τραπέζι σκορπούν άχυρα, όπως και στην Κροατία, για να υπάρχει υγεία. Την παραμονή των Χριστουγέννων επίσης αγοράζουν μια βελανιδιά για να την κάψουν στο τζάκι ώστε να φέρει τύχη.
Στη Σλοβενία κυριαρχούν τα κάλαντα αλλά και το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, ενώ κόβουν επίσης ψωμί-βασιλόπιτα "potica" (πότιτσα) για υγεία και καλοτυχία.
Στην ΠΓΔΜ, τα Χριστούγεννα γιορτάζονται με το παλαιό ημερολόγιο και στις 5 Δεκεμβρίου στήνονται φωτιές, οι παρέες πίνουν και χορεύουν, ενώ κόβουν και τη λαγάνα με το φλουρί. Την επόμενη μέρα, που ονομάζεται Μπάντνικ, τα παιδιά ψάλουν τα κάλαντα και το βράδυ ξανακόβουν πίτα με τυχερό νόμισμα. Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου.
Στην Αλβανία, όπως και στη Βουλγαρία, παλιά το φλουρί τοποθετούνταν στον μπακλαβά αλλά σήμερα υπάρχει η βασιλόπιτα, ενώ το φαγητό των Χριστουγέννων ήταν πιλάφι με αρνί και σήμερα κυριαρχεί η γαλοπούλα ως κύριο πιάτο. Στην Αλβανία στολίζουν δέντρο και τα παιδιά ψάλλουν τα κάλαντα όπως στις περισσότερες χώρες των Βαλκανίων.
Στη Βοσνία Ερζεγοβίνη συναντάμε, επίσης, τα κάλαντα και το στόλισμα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, ενώ ανήμερα τα Χριστούγεννα στο τραπέζι υπάρχει μοσχαρίσιο κρέας, πίτες και γλυκά.
Ανεξάρτητα από το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα σε κάθε μια από τις χώρες της Βαλκανικής, η ευχή είναι μία: "Ευχές σε όλους για χαρούμενες γιορτές και στον καινούργιο χρόνο πάμπλουτοι να 'στε στη χαρά και πάμφτωχοι στον πόνο".
Ανεξάρτητα από το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα σε κάθε μια από τις χώρες της Βαλκανικής, η ευχή είναι μία: "Ευχές σε όλους για χαρούμενες γιορτές και στον καινούργιο χρόνο πάμπλουτοι να 'στε στη χαρά και πάμφτωχοι στον πόνο".
