agioritikovima
Κυριακάτικο κήρυγμα του Μητροπολίτου Γόρτυνος Ιερεμία
Στο προηγούμενο κήρυγμα, αγαπητοί μου αδελφοί, σας μίλησα για το βάπτισμα. Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για τις πριν από το βάπτισμα ιεροπραξίες, που είναι εισαγωγικές στο βάπτισμα. Αυτές οι ιεροπραξίες είναι τρεις: Είναι, πρώτον, οι ευχές που γίνονται από τον ιερέα την πρώτη ημέρα του τοκετού. Είναι, δεύτερον, η ονοματοθεσία του βρέφους την όγδοη ημέρα, και, τρίτον, είναι η επίσημη είσοδος της μητέρας στον Ναό, την τεσσαρακοστή ημέρα από τον τοκετό της. Έχουμε ενδείξεις ότι οι τελετές αυτές είναι παλαιές, όχι όμως κατά την σημερινή τους σύνθεση, αλλά σε μία άλλη πρωταρχική μορφή. Θα σας πω λίγα λόγια για τις τελετές αυτές και παρακαλώ προσέξατέ τα:
Στο προηγούμενο κήρυγμα, αγαπητοί μου αδελφοί, σας μίλησα για το βάπτισμα. Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για τις πριν από το βάπτισμα ιεροπραξίες, που είναι εισαγωγικές στο βάπτισμα. Αυτές οι ιεροπραξίες είναι τρεις: Είναι, πρώτον, οι ευχές που γίνονται από τον ιερέα την πρώτη ημέρα του τοκετού. Είναι, δεύτερον, η ονοματοθεσία του βρέφους την όγδοη ημέρα, και, τρίτον, είναι η επίσημη είσοδος της μητέρας στον Ναό, την τεσσαρακοστή ημέρα από τον τοκετό της. Έχουμε ενδείξεις ότι οι τελετές αυτές είναι παλαιές, όχι όμως κατά την σημερινή τους σύνθεση, αλλά σε μία άλλη πρωταρχική μορφή. Θα σας πω λίγα λόγια για τις τελετές αυτές και παρακαλώ προσέξατέ τα:
1. Την πρώτη ημέρα που γεννήθηκε το βρέφος καλείται ο ιερεύς στον οίκο και διαβάζει τρεις ευχές στην λεχώ μητέρα, με τις οποίες δέεται να την καθαρίσει από τον σωματικό ρύπο και τις σπλαγχνικές ενοχλήσεις, να την ανορθώσει από την κλίνη της και να της δώσει την άφεση των αμαρτιών της. Δέεται δε ο ιερεύς στον Ιησού Χριστό, που γεννήθηκε από την Παναγία μας, να φυλάξει και το νήπιον από κάθε κακό, από κάθε επήρεια του πονηρού. Οι ευχές αυτές του ιερέα σκανδαλίζουν μερικούς γιατί μιλάνε για αμαρτία της λεχώ γυναίκας με τον τοκετό της, ενώ είναι αλήθεια ότι ο γάμος ευλογείται από την Εκκλησία· και ο καρπός του γάμου, η τεκνογονία, θεωρείται ως μεγάλη ευλογία και φέρει χαρά σε όλους, γιατί γεννήθηκε άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος με το βάπτισμά του θα γίνει παιδί του Θεού. Πως λοιπόν θεωρείται ακάθαρτη η γυναίκα και γιατί εύχεται ο ιερεύς για την άφεση της αμαρτίας της; Αγαπητοί μου, ο τρόπος με τον οποίον γεννάται ο άνθρωπος στον κόσμο είναι πτωτικός. Είναι, όπως το λέγει ο Ευγγελιστής Ιωάννης, «εξ αιμάτων και εκ θελήματος σαρκός και εκ θελήματος ανδρός» (1,13). Καί ο προφήτης Δαυίδ λέγει: «Ιδού εν ανομίαις συνεληφθην και εν αμαρτίαις εκίσσησέ με η μήτηρ μου» (Ψαλμ. 50,7). Είναι δίδαγμα όλων των αγίων Πατέρων ότι, αν δεν αμάρταναν οι πρωτόπλαστοι, θα πολλαπλασιάζονταν μεν, αλλά κατά άλλο τρόπο που θα υποδείκνυε η σοφία του Θεού, κατά παρθενικό τρόπο. Γι᾽ αυτό και έχουμε ανάγκη από την άλλη γέννηση, την πνευματική, η οποία είναι το βάπτισμα. Καί ο ιερεύς, κατά μία παλαιά διάταξη, τώρα, στο τέλος των ευχών στην λεχώ γυναίκα κατά την πρώτη ημέρα του τοκετού της, ως προοίμιο του βαπτίσματος του βρέφους, παίρνει νερό το σφραγίζει με το σημείο του Σταυρού και ραντίζει με αυτό τον οίκο και έπειτα φεύγει.
2. Άλλη ιεροπραξία πριν από το βάπτισμα γίνεται την όγδοη ημέρα από την γέννηση του παιδιού, κατά την οποία δίδεται το όνομά του. Τώρα την όγδοη ημέρα δίνεται κανονικά το όνομα στο γεννηθέν παιδίον, όπως αυτό το διαβάζουμε και στα ιερά Ευαγγελια. Ο Σωτήρας μας την όγδοη ημέρα από την γέννησή Του έλαβε το όνομα «Ιησούς», που ειπώθηκε από τον άγγελο Γαβριήλ (Λουκ. 2,21)· και ο Βαπτιστής πάλι, την όγδοη ημέρα, όταν συγκεντρώθηκαν οι συγγενείς του, έλαβε το όνομα «Ιωάννης», όπως το υπέδειξαν οι γονείς του (Λουκ. 1,59). Έτσι λοιπόν, κατά το εκκλησιαστικό Τυπικό, η μαία ή και άλλο πρόσωπο, την όγδοη ημέρα από την γέννηση του βρέφους, το παίρνει και το πηγαίνει μπροστά στην πύλη του Ναού, στον πρόναο. Εκεί ο ιερέας το σφραγίζει με τον τίμιο Σταυρό και με μία ευχή που του διαβάζει του δίνει το όνομά του, κατά κανόνα το όνομα που οι γονείς του θέλουν. Προσοχή, χριστιανοί μου, στο όνομα που δίνετε στα παιδιά σας. Πρέπει να είναι όνομα αγίου της Εκκλησίας μας, ώστε το παιδί, όταν μεγαλώσει, να βλέπει στο σπίτι του την εικόνα του αγίου του και να τον επικαλείται στην προσευχή ως προστάτη του. Γι᾽ αυτό και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει στους ακροατές του να δίνουν στα παιδιά τους όχι τυχαία ονόματα, αλλά ονόματα «των αγίων ανδρών, των αρετή διαλαμψάντων, των πολλήν παρρησίαν προς Θεόν εσχηκότων» (MPG 53,179). Γιά τα βαπτιστικά μας ονόματα ήθελα ακόμη να πω ότι πρέπει να τα προφέρουμε όπως δόθηκαν από την Εκκλησία σε ιερή Ακολουθία, όπως ειπώθηκαν από τον ιερέα στο ιερό Βαπτισμα και να μην τα παραλλάσσουμε.
Αφού ο μικρός κατά το βάπτισμά του έλαβε το όνομα «Παναγιώτης», εις τιμήν της Παναγίας μας, γιατί τον λέμε «Τάκη»; Τι σχέση έχει το ιερό όνομα «Παναγιώτης» με το «Τάκης»; Καί αφού το κοριτσάκι βαπτίστηκε με το όνομα «Παρασκευή», όνομα μιάς μεγάλης Αγίας, γιατί το φωνάζουμε «Βούλα»; Τι σχέση έχει το όνομα «Παρασκευή» με το «Βούλα»; Το κανονικό λοιπόν και το σωστό, χριστιανοί μου, είναι να ονομάζουμε τον άλλον ακριβώς με το όνομα του αγίου του και όχι συντετμημένα και παραλλαγμένα.
3. Τρίτη προεισαγωγική Ακολουθία στο βάπτισμα είναι ο εκκλησιασμός ή ο σαραντισμός ή καθαρισμός της μητέρας που γέννησε. Την τεσσαρακοστή ημέρα η μητέρα λουσμένη και καθαρμένη και βαστάζουσα η ίδια το βρέφος στην αγκαλιά της έρχεται για πρώτη φορά, μετά τον τοκετό της, στον Ναό, που λέγεται «Εκκλησία». Γι᾽ αυτό και η πράξη που γίνεται τώρα λέγεται «εκκλησιασμός». Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο διαβάζουμε ότι και η Παναγία Μητέρα έκανε την πράξη αυτή, όταν ήλθε στα Ιεροσόλυμα κρατώντας στην αγκαλιά Της τον μικρόν Ιησούν, όταν, κατά θεία ειδοποίηση, τους «υπήντησε» ο Γέροντας Συμεών. Είναι η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου μας, σαράντα ακριβώς ημέρες μετά την γέννησή Του. Διάφορα αισθήματα πλημμυρίζουν την ψυχή της μητέρας κατά την Ακολουθία του σαραντισμού της. Πρώτον, έχει την χαρά ότι μετά από τον τοκετό της εισέρχεται τώρα για πρώτη φορά στον Ναό του Κυρίου, που τον είχε στερηθεί για κάποιο διάστημα. Καί μάλιστα έχει διπλή χαρά ότι έρχεται στον Ναό όχι μόνη της, αλλά με τον καρπό της κοιλίας της που της χάρισε ο Θεός.
Δευτερον, έχει την χαρά ότι με την ευχή του ιερέως καθαίρεται από τον ψυχικό της ρύπο και σπίλο. Τρίτον, η μητέρα χαίρεται και για την ευχή που ακούει από τον ιερέα για το παιδάκι της, ο Θεός να το «ευλογήσει, να το αυξήσει, να το αγιάσει, να το συνετίσει, να το σωφρονήσει και να το καλοφρονήσει»!
Πολύ ωραίες πραγματικά, χριστιανοί μου, οι ευχές αυτές της Εκκλησίας μας στην Ακολουθία του σαραντισμού για το νεογέννητο παιδάκι. Ξανακούσατέ τις παρακαλώ: Ο ιερέας εύχεται για το νεογέννητο ο Θεός να το «ευλογήσει, να το αυξήσει, να το αγιάσει, να το συνετίσει, να το σωφρονήσει και να το καλοφρονήσει»! Να λέτε και σείς, γονείς, στην προσευχή σας τις ευχές αυτές για τα παιδάκια σας και για τα εγγονάκια σείς οι γιαγιές.
4. Μεγάλη είναι επίσης, αγαπητοί μου αδελφοί, και η χαρά του ιερέα κατά τον σαραντισμό μιάς μητέρας. Φανταστείτε! Είναι αυτός που πρώτος παίρνει στα χέρια του μία νέα ύπαρξη, ένα βρέφος, και το βάζει μέσα στον Ναό του Κυρίου λέγοντας «εκκλησιάζεται ο δούλος του Θεού» και μετά το προσφέρει στον Θεό εισάγοντάς το και πιο μέσα, στο Ιερό και Άγιο Βήμα!
Ας είναι αναπαυμένη η ψυχή του ιερέα εκείνου που πήρε και μένα στην αγκαλιά του και με έβαλε για πρώτη φορά στον Ναό του Κυρίου και με εισήγαγε μάλιστα εκεί όπου είναι το Θυσιαστήριο, το Οποίο αγάπησα και ελεήθηκα να ιερουργώ σ᾽ Αυτό τον Κύριο, τελώντας πάνω σ᾽ Αυτό την αναίμακτο Θυσία Του, την Θεία Λειτουργία!
2. Άλλη ιεροπραξία πριν από το βάπτισμα γίνεται την όγδοη ημέρα από την γέννηση του παιδιού, κατά την οποία δίδεται το όνομά του. Τώρα την όγδοη ημέρα δίνεται κανονικά το όνομα στο γεννηθέν παιδίον, όπως αυτό το διαβάζουμε και στα ιερά Ευαγγελια. Ο Σωτήρας μας την όγδοη ημέρα από την γέννησή Του έλαβε το όνομα «Ιησούς», που ειπώθηκε από τον άγγελο Γαβριήλ (Λουκ. 2,21)· και ο Βαπτιστής πάλι, την όγδοη ημέρα, όταν συγκεντρώθηκαν οι συγγενείς του, έλαβε το όνομα «Ιωάννης», όπως το υπέδειξαν οι γονείς του (Λουκ. 1,59). Έτσι λοιπόν, κατά το εκκλησιαστικό Τυπικό, η μαία ή και άλλο πρόσωπο, την όγδοη ημέρα από την γέννηση του βρέφους, το παίρνει και το πηγαίνει μπροστά στην πύλη του Ναού, στον πρόναο. Εκεί ο ιερέας το σφραγίζει με τον τίμιο Σταυρό και με μία ευχή που του διαβάζει του δίνει το όνομά του, κατά κανόνα το όνομα που οι γονείς του θέλουν. Προσοχή, χριστιανοί μου, στο όνομα που δίνετε στα παιδιά σας. Πρέπει να είναι όνομα αγίου της Εκκλησίας μας, ώστε το παιδί, όταν μεγαλώσει, να βλέπει στο σπίτι του την εικόνα του αγίου του και να τον επικαλείται στην προσευχή ως προστάτη του. Γι᾽ αυτό και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει στους ακροατές του να δίνουν στα παιδιά τους όχι τυχαία ονόματα, αλλά ονόματα «των αγίων ανδρών, των αρετή διαλαμψάντων, των πολλήν παρρησίαν προς Θεόν εσχηκότων» (MPG 53,179). Γιά τα βαπτιστικά μας ονόματα ήθελα ακόμη να πω ότι πρέπει να τα προφέρουμε όπως δόθηκαν από την Εκκλησία σε ιερή Ακολουθία, όπως ειπώθηκαν από τον ιερέα στο ιερό Βαπτισμα και να μην τα παραλλάσσουμε.
Αφού ο μικρός κατά το βάπτισμά του έλαβε το όνομα «Παναγιώτης», εις τιμήν της Παναγίας μας, γιατί τον λέμε «Τάκη»; Τι σχέση έχει το ιερό όνομα «Παναγιώτης» με το «Τάκης»; Καί αφού το κοριτσάκι βαπτίστηκε με το όνομα «Παρασκευή», όνομα μιάς μεγάλης Αγίας, γιατί το φωνάζουμε «Βούλα»; Τι σχέση έχει το όνομα «Παρασκευή» με το «Βούλα»; Το κανονικό λοιπόν και το σωστό, χριστιανοί μου, είναι να ονομάζουμε τον άλλον ακριβώς με το όνομα του αγίου του και όχι συντετμημένα και παραλλαγμένα.
3. Τρίτη προεισαγωγική Ακολουθία στο βάπτισμα είναι ο εκκλησιασμός ή ο σαραντισμός ή καθαρισμός της μητέρας που γέννησε. Την τεσσαρακοστή ημέρα η μητέρα λουσμένη και καθαρμένη και βαστάζουσα η ίδια το βρέφος στην αγκαλιά της έρχεται για πρώτη φορά, μετά τον τοκετό της, στον Ναό, που λέγεται «Εκκλησία». Γι᾽ αυτό και η πράξη που γίνεται τώρα λέγεται «εκκλησιασμός». Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο διαβάζουμε ότι και η Παναγία Μητέρα έκανε την πράξη αυτή, όταν ήλθε στα Ιεροσόλυμα κρατώντας στην αγκαλιά Της τον μικρόν Ιησούν, όταν, κατά θεία ειδοποίηση, τους «υπήντησε» ο Γέροντας Συμεών. Είναι η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου μας, σαράντα ακριβώς ημέρες μετά την γέννησή Του. Διάφορα αισθήματα πλημμυρίζουν την ψυχή της μητέρας κατά την Ακολουθία του σαραντισμού της. Πρώτον, έχει την χαρά ότι μετά από τον τοκετό της εισέρχεται τώρα για πρώτη φορά στον Ναό του Κυρίου, που τον είχε στερηθεί για κάποιο διάστημα. Καί μάλιστα έχει διπλή χαρά ότι έρχεται στον Ναό όχι μόνη της, αλλά με τον καρπό της κοιλίας της που της χάρισε ο Θεός.
Δευτερον, έχει την χαρά ότι με την ευχή του ιερέως καθαίρεται από τον ψυχικό της ρύπο και σπίλο. Τρίτον, η μητέρα χαίρεται και για την ευχή που ακούει από τον ιερέα για το παιδάκι της, ο Θεός να το «ευλογήσει, να το αυξήσει, να το αγιάσει, να το συνετίσει, να το σωφρονήσει και να το καλοφρονήσει»!
Πολύ ωραίες πραγματικά, χριστιανοί μου, οι ευχές αυτές της Εκκλησίας μας στην Ακολουθία του σαραντισμού για το νεογέννητο παιδάκι. Ξανακούσατέ τις παρακαλώ: Ο ιερέας εύχεται για το νεογέννητο ο Θεός να το «ευλογήσει, να το αυξήσει, να το αγιάσει, να το συνετίσει, να το σωφρονήσει και να το καλοφρονήσει»! Να λέτε και σείς, γονείς, στην προσευχή σας τις ευχές αυτές για τα παιδάκια σας και για τα εγγονάκια σείς οι γιαγιές.
4. Μεγάλη είναι επίσης, αγαπητοί μου αδελφοί, και η χαρά του ιερέα κατά τον σαραντισμό μιάς μητέρας. Φανταστείτε! Είναι αυτός που πρώτος παίρνει στα χέρια του μία νέα ύπαρξη, ένα βρέφος, και το βάζει μέσα στον Ναό του Κυρίου λέγοντας «εκκλησιάζεται ο δούλος του Θεού» και μετά το προσφέρει στον Θεό εισάγοντάς το και πιο μέσα, στο Ιερό και Άγιο Βήμα!
Ας είναι αναπαυμένη η ψυχή του ιερέα εκείνου που πήρε και μένα στην αγκαλιά του και με έβαλε για πρώτη φορά στον Ναό του Κυρίου και με εισήγαγε μάλιστα εκεί όπου είναι το Θυσιαστήριο, το Οποίο αγάπησα και ελεήθηκα να ιερουργώ σ᾽ Αυτό τον Κύριο, τελώντας πάνω σ᾽ Αυτό την αναίμακτο Θυσία Του, την Θεία Λειτουργία!
