- Από Αγιορείτικο βήμα και aktines.blogspot.gr
Εισήγηση στο Πανελλήνιο Μοναστικό Συνέδριο Άγια Μετέωρα 12-14 Σεπτεμβρίου 2000
Όταν οι πρώτοι Αγιομετεωρίτες ασκητές έκτιζαν τις ταπεινές καλύβες τους στούς απόκοσμους βράχους η μετέβαλλαν τις σκοτεινές σπηλιές σε κατανυκτικούς ναΐσκους, δεν θα είχαν ποτέ φαντασθή ότι θεμελίωναν μια λαμπρή Μοναστική πολιτεία, που έμελλε να αναδείξη χορεία οσίων, να γίνη ισχυρός προμαχώνας της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, να διαλαληθή στα πέρατα της Οικουμένης και να προσελκύη όλο και περισσότερους θαυμαστές της από κάθε γωνιά της γης.
Όταν οι πρώτοι Αγιομετεωρίτες ασκητές έκτιζαν τις ταπεινές καλύβες τους στούς απόκοσμους βράχους η μετέβαλλαν τις σκοτεινές σπηλιές σε κατανυκτικούς ναΐσκους, δεν θα είχαν ποτέ φαντασθή ότι θεμελίωναν μια λαμπρή Μοναστική πολιτεία, που έμελλε να αναδείξη χορεία οσίων, να γίνη ισχυρός προμαχώνας της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, να διαλαληθή στα πέρατα της Οικουμένης και να προσελκύη όλο και περισσότερους θαυμαστές της από κάθε γωνιά της γης.
Κι όταν οι όσιοι Κτίτορες των Μονών μας οικοδομούσαν με άμετρες θυσίες τα Περίλαμπρα Καθολικά και τα ευτρέπιζαν με μοναδικές τοιχογραφίες, όταν δημιουργούσαν για τις ανάγκες των Αδελφοτήτων τους τα καλαίσθητα κτιριακά συγκροτήματα η πλούτιζαν τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες με ανεκτίμητα χειρόγραφα, ποιός θα μπορούσε να προσμετρήση το βάρος της κληρονομιάς που θ' άφηναν; Μιας κληρονομιάς που φέρει έκτυπη τη σφραγίδα της ολοκληρωτικής αφοσιώσεώς τους στον Θεο και των ισοβίων μόχθων τους.
Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες της ιστορίας των Αγίων Μετεώρων ανάγονται στον ενδέκατο η κατ' άλλους στον δέκατο αιώνα, εποχή κατά την οποία συγκροτείται η Σκήτη της Δούπιανης, με κέντρο Λατρείας το μικρο Κυριακό της, τον ναο της Παναγίας, που σώζεται μέχρι και σήμερα. Εξέχουσα φυσιογνωμία ο «Πρώτος» της Σκήτης Νείλος ο Θεοφιλής, κτίζει τον 14ο αιώνα, πλην της Δούπιανης, και άλλες τρεις Μονές.
Ο 14ος αιώνας είναι η περίοδος της πρώτης μεγάλης κτιτορικής δημιουργίας στην Θηβαΐδα των Σταγών. Ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης ιδρύει την εποχή αυτή την Μονή του Μεγάλου Μετεώρου και θεμελιώνει με το «Τυπικό» του, που απετέλεσε πρότυπο και για τις υπόλοιπες Μονές, τον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Οι Όσιοι Θεοφάνης και Νεκτάριος οι Αψαράδες, κτίτορες του Βαρλαάμ, είναι οι μεγάλες ασκητικές μορφές, που σφραγίζουν με την αγιότητα της ζωής τους και με την κτιτορική τους δραστηριότητα την εποχή της μεγαλύτερης ακμής των Μετεώρων, τον 16ο αιώνα, κατά την οποία οι Μονές φθάνουν τις είκοσι τέσσερες, χωρίς να υπολογίζονται στον αριθμό αυτό οι καλύβες και τα μικρά ασκητήρια. Την άνθηση αυτή, που συνεχίζεται και τον 17ο αιώνα, ακολουθεί η φθίνουσα πορεία του 18ου και 19ου αιώνος, όταν οι επιδρομες των Τούρκων κατακτητών, ο χρόνος και η φύση ερημώνουν σταδιακα τις περισσότερες Μονές.
Τα διασωθέντα μεγάλα Μοναστήρια, ακολουθώντας αναπόφευκτα τις εθνικές μας περιπέτειες, διέρχονται, κατά την Γερμανική Κατοχή και στα μετέπειτα είκοσι περίπου χρόνια, περίοδο μεγάλης δοκιμασίας. Οικονομικές δυσχέρειες, Αδελφότητες με ελάχιστους Μοναχούς, κτίρια ετοιμόρροπα από την φθορά του χρόνου και από τούς βομβαρδισμούς των Γερμανών, συνθέτουν την μεταπολεμική εικόνα της άλλοτε ακμαίας Μοναστικής Πολιτείας.
Η δάδα, όμως, του ασκητικού ιδεώδους και μέσα σ' αυτόν τον δεινό χειμώνα δεν έσβησε. Οι λίγοι ηλικιωμένοι Μοναχοί διατηρούν με θαυμαστή αυταπάρνηση την ασκητική παράδοση, περιμένοντας καρτερικά την ευλογημένη ώρα που η Αγία Λιθόπολη θα περιβαλλόταν την παλιά της αίγλη.
Και η ώρα ήλθε. Οι πρεσβείες των οσίων Κτιτόρων έφεραν Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών τον από Λημνου κυρό Διονύσιο, ασκητικό και φιλομόναχο ιεράρχη, ο οποίος μεριμνά με αξιοθαύμαστο ζήλο να επανδρωθούν οι Μονές, για να συντελεσθή το θαύμα της πνευματικής και κτιριακής αναγεννήσεως. Η εγκατάσταση, το έτος 1961, στην Μονή Βαρλαάμ της Συνοδείας του μετέπειτα Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ.κ. Καλλινίκου, διακριτικού και πολυδράστου Ιεράρχου, με κτιτορικό έργο στην Μονή, οροθετεί την απαρχή μιας νέας λαμπρής περιόδου στην ιστορία του Αγιομετεωρικού Μοναχισμού.
Μελος επίλεκτο της Αδελφότητος αυτής και σεμνό καύχημα της μετέωρης Μοναστικής Πολιτείας ο σημερινός σεπτός Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας κ.κ. Χριστόδουλος, ο οποίος λαμπρύνει και ευλογεί με την παρουσία του και το Μοναστικό τούτο Συνέδριο. Με τον πλούτο των θεοσδότων χαρισμάτων του και την ευπαρρησίαστη τόλμη της αρετής του,δίδει, στούς τωρινούς κρίσιμους για την Εκκλησία και το Έθνος μας καιρούς, πολυμέτωπους σκληρούς αγώνες υπέρ των ιερών και των οσίων μας.
Δυο ακόμη εκλεκτοί βλαστοί της Μονής Βαρλαάμ από την ίδια Συνοδεία, ο μαχητικός Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ.κ. Αμβρόσιος και ο μειλίχιος Άγιος Κιτρους και Κατερίνης κ.κ. Αγαθόνικος, μαρτυρούν την αδιάκοπη ευεργετική παρουσία των Αγίων Μετεώρων σε όλους τούς τομείς του εκκλησιαστικού και εθνικού μας βίου, παρουσία που δεν λείπει ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας τους.
Με τα οργανωμένα σήμερα Μοναχικά Κοινόβια αναβιώνει και γνωρίζει μια νέα άνθηση πάνω στούς ιερούς βράχους η ισάγγελη πολιτεία. Πιστοί στις υποθήκες των οσίων Πατέρων τους οι σημερινοί Αγιομετεωρίτες Μοναχοί και προσηλωμένοι στην μακραίωνη ασκητική παράδοση, δίδουν πολυτρόπως την μαρτυρία του Χριστού. Ο άπειρος σεβασμός και η αγάπη τους προς την ατίμητη πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά των κατά πνεύμα προγόνων τους, η αφοσίωση στην υψηλή αποστολή τους, η φιλοκαλία και ο ζήλος τους απεργάζονται το σημερινό αναστηλωτικό θαύμα που μεταμορφώνει την κτιριακή εικόνα των Μονών. Με ιερό δέος και ευλάβεια για τα έργα των χειρών των κτιτόρων, με σεβασμο στην παράδοση και στο φυσικό περιβάλλον, με προσωπικούς κόπους και θυσίες, επί σαράντα ολόκληρα χρόνια, συντηρούν, ανακαινίζουν και αναστηλώνουν, σώζοντας έτσι από τον αφανισμό τα παλαιά κτίσματα και δίνοντας για αιώνες ζωη στα απαράμιλλα αρχιτεκτονικά μνημεία.
Εκείνο, όμως, που βαραίνει περισσότερο στούς ώμους μας είναι η ευθύνη για την πνευματική κληρονομιά μας, την σώζουσα και αγιάζουσα Παράδοση του Ορθοδόξου Ανατολικού Μοναχισμού, που φθάνει σ' εμας δια των οσίων Μετεωριτών Πατέρων. Αυτήν κυρίως την κληρονομια αγωνιζόμαστε να διαφυλάξουμε και να μεταδώσουμε ανόθευτη στις επόμενες γενιές. Είναι το βάρος των αρετών του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτου, ενός εκ των μεγάλων νηπτικών πατέρων της εποχής του· είναι η αγιασμένη βιοτή όλων των κτιτόρων μας, είναι ο φιλόθεος ζήλος, η φιλάδελφη διάθεση προσφοράς και η μέχρις αυτοθυσίας φιλοπατρία όλων των αγιομετεωριτών πατέρων, που ανέδειξαν την θεόκτιστη Λιθόπολή μας σε θεματοφύλακα των θρησκευτικών και εθνικών μας αξιών.
Οι βράχοι των Αγίων Μετεώρων, που είδαν στα πρόσωπα των οσίων μας το κάλλος και την ευπρέπεια της εικόνος του Θεού, είναι για τούς σημερινούς ενοίκους τους το Θαβώρ της προσωπικής τους μεταμορφώσεως. Με την αποταγή του κόσμου, που, ως εκζήτηση του Θεού και θυσία των τερπνών της ζωής, αποτελεί μια τρανή μαρτυρία Χριστού, εισέρχεται ο Μετεωρίτης Μοναχός στο στάδιο των ασκητικών αγωνισμάτων, όπου νυχθημερόν «πυκτεύει, υποπιάζει και δουλαγωγεί» εαυτον, για να φθάση στην εσωτερική καθαρότητα και να δεχθή την έλλαμψη του ακτίστου φωτός της Τριαδικής Θεότητος.
Ακολουθώντας στα ίχνη των πατέρων του, ελεύθερος από τα δεσμά της υλικής προσπαθείας, πορεύεται την οδό του μαρτυρίου της συνειδήσεως, απεκδύεται το δικό του θέλημα, αγνεύει για την αγάπη του Χριστού και βρίσκει μέσα στούς κόπους του την ανάπαυση της ειρήνης του Θεού.
Κατω από το στοργικό βλέμμα των Αγίων μας και μέσα στούς ίδιους χώρους, στούς οποίους εκείνοι κέρδισαν τον ουρανό, δίδει αδιάκοπα την μαρτυρία του Χριστού και συνεχίζει την μοναχική παράδοση, ασκούμενος στις αρετές της παρθενίας, της ακτημοσύνης και της υπακοής, στη νηστεία, στην αγρυπνία, στην αδιάλειπτη νοερά προσευχή. Στούς ναούς, που άγιες χείρες οικοδόμησαν και γενιές ατέλειωτες Μοναχών λάτρευσαν τον Κυριο, προσφέρει με τούς ίδιους ύμνους τη δική του λατρεία· στα κελλιά, που ποτίσθηκαν από άφθονους ασκητικούς ιδρώτες, εκζητεί, με γονυκλισίες και κομβοσχοίνια, με περισυλλογή και δάκρυα μετανοίας, το έλεος του Θεού.
Στο Ποτήριο της Ζωής, που δεν έπαυσε να προσφέρεται αδιάκοπα μέσα στούς αιώνες, στο πετραχήλι του Πνευματικού, στην ιερή υμνωδία που δεν σίγησε ποτέ και στα νάματα της αείρροης πατερικής διδασκαλίας, διασώζεται και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά γνήσια η ορθοδοξη ασκητική πνευματικότητα στα Άγια Μετέωρα. Πνευματικότητα, την οποία η εξωτερική εικόνα, όπως διαμορφώνεται από τα σημερινά δεδομένα, κάνει αθέατη σ' ένα επιπόλαιο βλέμμα και σε μια αβασάνιστη κρίση.
Με ρεαλισμό, με συγκατάβαση στις απαιτήσεις των καιρών και με υψηλό αίσθημα ευθύνης αντιμετωπίζει η Μοναστική μας Πολιτεία την συγχρονη πραγματικότητα. Το μοναδικό φυσικό κάλλος της όλης αγιομετεωρικής περιοχής, η ιστορία, τα αρχιτεκτονικά μνημεία και οι κειμηλιακοί μας θησαυροί προσελκύουν πλήθη επισκεπτών από όλο τον κόσμο, η δε πνευματική ακτινοβολία, τα άγια λείψανα και η χάρη των θαυματουργών αγίων καθιστούν τα Μετέωρα ένα παγκόσμιο ορθόδοξο προσκύνημα. Η νέα αυτή διάσταση επιφορτίζει τούς σημερινούς Μετεωρίτες με μια επί πλέον ευθύνη.
Την ευθύνη της ιεραποστολής μέσα στα Μοναστήρια τους, που γίνονται άμβωνες και στέλλουν το μήνυμα του Ευαγγελίου στα πέρατα της Οικουμένης. Η παρουσία και μόνο του μοναχού είναι ένα ζωντανό κήρυγμα όχι μόνο για τον προσκυνητή, αλλά και για τον αλλόπιστο η τον αλλόδοξο επισκέπτη. Ζώσα εικόνα και μαρτυρία Χριστού, ενεργεί σε πολλές ψυχές την καλή αλλοίωση, με τη χάρη του Θεού που ακτινο-βολεί στο πρόσωπο, στο λόγο και στη συμπεριφορά του.
Δεν αμφισβητούμε την αξία της ησυχίας, ως σημαντικού παράγοντος πνευματικής ζωής. Και στα Μετέωρα --όσο κι αν φαίνεται παράδοξο-- μπορούμε να την διασφαλίσουμε κατά ένα μεγάλο μέρος. Η αυστηρή τήρηση του ωραρίου επισκεπτών, το οποίο δεν υπερβαίνει το ένα τέταρτο του εικοσιτετραώρου, μας εξασφαλίζει πολλές και τις καλύτερες ώρες για την λατρεία και την ατομική μας προσευχή. Η δυνατότητα εναλλαγής των διακονητών στα μεγαλύτερα κοινόβια και η εναλλακτική λύση του λαϊκού προσωπικού στα ολιγάριθμα, καθώς επίσης και το κλείσιμο των Μονών μία η και δύο φορές την εβδομάδα μας παρέχουν υπρρδιπλάσιες ημέρες ησυχίας. Κι αυτό μόνο για τούς θερινούς μήνες, διότι η χειμερινή περίοδος είναι κατά κανόνα ησυχαστική. Έχουμε δε και το πλεονέκτημα της μη διανυκτερεύσεως επισκεπτών στις Μονές, λόγω στενότητος χώρου και λόγω των κοντινών αποστάσεων της Καλαμπάκας και του Καστρακίου, όπου υπάρχει πληθώρα ξενοδοχείων.
Η αίσθηση του χρέους προς την παρακαταθήκη των πατέρων μας μας επιβάλλει την θυσία, εν μέρει, της ποθητής για κάθε μοναχό ησυχίας και μας επιβαρύνει με περισσότερο κόπο. Ο χώρος αυτός, ο καθιερωμένος επί μία και πλέον χιλιετία στη λατρεία του Θεού, τέτοιος πρέπει να παραμείνη μέχρι της συντελείας του αιώνος. Και η μόνη εγγύηση για την διαφύλαξη του ασκητικού και λατρευτικού χαρακτήρος του είναι η μοναχική παρουσία.
Η αναγνώριση από την Εκκλησία της Ελλάδος της ιερότητος της όλης αγιομετεωρικής περιοχής και η νομοθετική κατοχύρωσή της, το έτος 1995, από την Ελληνική Πολιτεία την περιφρουρεί από τούς έξωθεν προερχομένους κινδύνους και αποτελεί, ως εκ τούτου, μέγα ευεργέτημα, για το οποίο είμεθα πάντοτε ευγνώμονες. Αλλά ο σωτήριος αυτός νόμος, όπως και η προστασία της UNESCO, η οποία συμπεριέλαβε τα Μετέωρα στα διατηρητέα μνημεία της Ανθρωπότητος, και κάθε άλλο προστατευτικό μέτρο, στην πραγματικότητα, μόνο με την παρουσία των Μοναχών μπορει να τελεσφορήση.
Αν και η ευλογημένη Μοναστική μας πολιτεία δεν προσφέρεται για αναχωρητισμό και τελεία ησυχία, δεν υστερεί διόλου σε προϋποθέσεις πνευματικής τελειώσεως. Δεν εμποδίζει κανείς τον σημερινό Μετεωρίτη Μοναχό να ομολογή αδιάκοπα Χριστόν στο στάδιο της μαρτυρικής υπακοής και να φθάση στην ένωση με τον Θεο, καταρρίπτοντας, «το μεσότοιχον του ιδίου θελήματος». Κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη, ο μοναχός που ασκεί την υπακοή, «πάντα τα πάθη υφ' εν περιέκοψε· και δια της υπακοής και την ησυχίαν κατώρθωσε, τον Χριστόν ευρών». Ασφαλέστερη και δοκιμώτερη θεωρεί ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος την αρετή που αποκτάται δια της υπακοής, από αυτήν, η οποία καλλιεργείται στην ησυχία. «Η μεν εξ ησυχίας κατορθουμένη του σώματος απάθεια, κόσμω πολλάκις πλησιάζουσα, ουκ ασάλευτος έμεινεν· η δε εξ υπακοής προσγινομένη, πανταχού δόκιμος και ακράδαντος».
Η υπακοή είναι για τον Μετεωρίτη Μοναχό ασπίδα προστασίας στην καθημερινή του διακονία, η ζωντανή παρουσία των Αγίων ενίσχυση στούς πειρασμούς, και η μνήμη του Θεού με την αδιάλειπτη νοερά προσευχή, την οποία μπορεί να διατηρή και μέσα στο θόρυβο των επισκεπτών, το εντρύφημα και η αγαλλίαση της ψυχής του.
Η έντονη λατρευτική ζωη με την ανελλιπή τέλεση των διατεταγμένων Ακολουθιών και την συχνή Θεία Λειτουργία, οι αγρυπνίες, η κατά μόνας προσευχή, η μελέτη, η συμμετοχή στα Μυστήρια, η εξαγόρευση των λογισμών, η νηστεία και κάθε μέσο που προσφέρει η Αγία μας Εκκλησία προς αγιασμόν, με την προσωπική συμβολή της τηρήσεως του νου και του εσωτερικού αγώνος, είναι και για μας πορισμός Θείας Χαριτος. Μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα της προσευχής και μέσα στην χάρη του Θεού, όλες οι δραστηριότητες, ακόμη και οι υλικές, προσλαμβάνουν για τον Μετεωρίτη, όπως και για κάθε Μοναχό, πνευματικές διαστάσεις.
Έτσι, η διακονία των επισκεπτών, κατά την οποία «Χριστός καταγγέλεται», δια της ξεναγήσεως και της όλης παρουσίας του Μοναχού, καθώς και το πολύπλευρο έργο των Μονών μας δεν αποτελεί παρέκκλιση από τον βασικό σκοπό της αποταγής του κόσμου, αλλά μια άλλη έκφραση αγάπης προς τον Θεο και τον συνάνθρωπο, ένα επί πλέον μέσον αγιασμου και συνεπώς μια ακόμη μαρτυρία Χριστού.
Χριστός ομολογείται και Χριστός μορφώνεται στις ψυχές τόσων και τόσων πιστών που έρχονται να αποθέσουν στο πετραχήλι των σημερινων Μετεωριτών πνευματικών πατέρων το βάρος των αμαρτιών τους. Χριστός μεταδίδεται στο πλήθος των φιλακολούθων που προσέρχονται στις Αγρυπνίες και στις Θείες Λειτουργίες και γίνονται τα Μοναστήρια μας κέντρα και πρότυπα εκκλησιαστικής ζωής.
Μια σημαντική, επίσης, προσφορά των Αγίων Μετεώρων στην Εκκλησία είναι η εκπαίδευση νέων ιερέων στις ανδρώες Μονές, όπου, εκτός από την εκμάθηση της λειτουργικής πράξεως και τάξεως, μεταδίδεται στούς ιερείς η ευλάβεια και ο ζήλος της λατρευτικής ζωής.
Μαρτυρία Χριστού είναι και το πολυσχιδές κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο των Μονών που εκτείνεται και πέραν των ορίων της Ελληνικης Επικρατείας. Η ανέγερση ναών στην Καλαμπάκα και στην Αλβανία, η ανοικοδόμηση πνευματικού κέντρου στην Καλαμπάκα, η παροχή οικονομικής βοηθείας στην Σερβία και στις άλλες εμπερίστατες Χώρες των Βαλκανίων, η αφανής πολύπλευρη, καθημερινή, θα μπορούσαμε να πούμε, φιλανθρωπική προσφορά, καθώς και η ενίσχυση του έργου της Εξωτερικής Ιεραποστολής είναι περίσσευμα αγάπης και καρπός συνεχών ασκητικών κόπων.
Προσήλωση στην ορθόδοξη παράδοση, νήφουσα εκκλησιολογική συνείδηση και ομολογιακό φρόνημα μαρτυρεί και η ενεργός συμμετοχή των Μονών μας στούς αγώνες της Εκκλησίας για την προάσπιση των δικαίων της και για την διαφύλαξη της ακεραιότητος της Πιστεως. Οι θεσεις μας στο πρόβλημα της εκκλησιαστικής περιουσίας, της Συμφωνίας Σενγκεν, του ηλεκτρονικού φακελλώματος, της διαγραφής του θρησκεύματος από τα δελτία ταυτότητος και σε όλα τα φλέγοντα σύγχρονα ζητήματα, θέσεις, οι οποίες εκφράσθηκαν με ψηφίσματα, με έκδοση φυλλαδίων και βιβλίων και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο, θεμελιωμένες στον αναλλοίωτο αγιογραφικό και αγιοπατερικό λόγο, απηχούν πιστά την γνώμη της Εκκλησίας μας.
Η παράδοση συνεχίζεται στα Μετέωρα και με την επίδοση των Μοναχών στις εκκλησιαστικές τέχνες. Με ιδιαίτερη επιμέλεια καλλιεργείται η προσιδιάζουσα στην μοναχική ιδιότητα τέχνη της αγιογραφίας και η Βυζαντινή Μουσική, η οποία ανυψώνει το επίπεδο της λατρευτικής ζωής. Η παρασκευή θυμιάματος και αγνού κεριού, απαραιτήτων για τις λειτουργικές ανάγκες, δεν λείπει από τις ενασχολήσεις τους, δια δε της συγγραφικής δραστηριότητος επιτελείται έργο ευαγγελισμού ψυχών και προαγωγής του γλωσσικού και πνευματικού επιπέδου.
Το πολύμοχθο και πολύπλευρο έργο των τελευταίων δεκαετιών στα Άγια Μετέωρα, με ιδιαίτερη μέριμνα, εκτός από τις αναστηλώσεις, στην ιστόρηση ναών και στην συντήρηση των χειρογράφων, διέσωσε και ανέδειξε τούς ατίμητους θησαυρούς της κληρονομιάς μας και είναι μια μαρτυρία Χριστού όχι μόνο για τούς πρωτεργάτες Μοναχούς, αλλά και για όσους ήλθαν αρωγοί στούς κόπους μας.
Εκφράζουμε και από τη θέση αυτή θερμές ευχαριστίες προς τα πρόσωπα που στηρίζουν τις προσπάθειές μας και κατά πρώτον λόγον στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας Σταγών και Μετεώρων κ.κ. Σεραφείμ για την ποιμαντική μέριμνα, την συμπαράσταση και την διακριτική του αγάπη. Πιστεύουμε ότι η άρση του προσωποπαγούς χαρακτήρος της Μητροπόλεώς μας θα είναι ευεργετική για τα Άγια Μετέωρα και την όλη περιοχή. Στο τεράστιο αναστηλωτικό έργο συμβάλλει ουσιαστικά το ενδιαφέρον, η διάκριση και η αγαστή συνεργασία του Προϊσταμένου της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Λαζάρου Δεριζιώτη, δια δε της καταγραφής και μελέτης των χειρογράφων, κατεγράφη ευγνωμόνως το όνομα του αειμνήστου Νικολάου Βεη και του διαδόχου του Ελλογιμωτάτου Καθηγητού του Ιονίου Πανεπιστημίου κ. Δημητρίου Σοφιανού στην ιστορία της Αγίας Λιθοπόλεως.
Επικλείοντας, παρακαλώ, Μακαριώτατε, εύχεσθε η ζωηφόρος ορθοδοξη ασκητική παράδοση να μακραίνη την χορεία των Μετεωριτών Αγίων και η ουρανογείτων αγιότεκνη Λιθόπολή μας να παραμένη «ουρανού αντίτυπον», που θα «διηγείται δόξαν Θεού» «εις πάσαν την γην».
*Άγια Μετέωρα 12-14 Σεπτεμβρίου 2000- Μετεωρίτικοι Αντίλαλοι
Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες της ιστορίας των Αγίων Μετεώρων ανάγονται στον ενδέκατο η κατ' άλλους στον δέκατο αιώνα, εποχή κατά την οποία συγκροτείται η Σκήτη της Δούπιανης, με κέντρο Λατρείας το μικρο Κυριακό της, τον ναο της Παναγίας, που σώζεται μέχρι και σήμερα. Εξέχουσα φυσιογνωμία ο «Πρώτος» της Σκήτης Νείλος ο Θεοφιλής, κτίζει τον 14ο αιώνα, πλην της Δούπιανης, και άλλες τρεις Μονές.
Ο 14ος αιώνας είναι η περίοδος της πρώτης μεγάλης κτιτορικής δημιουργίας στην Θηβαΐδα των Σταγών. Ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης ιδρύει την εποχή αυτή την Μονή του Μεγάλου Μετεώρου και θεμελιώνει με το «Τυπικό» του, που απετέλεσε πρότυπο και για τις υπόλοιπες Μονές, τον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Οι Όσιοι Θεοφάνης και Νεκτάριος οι Αψαράδες, κτίτορες του Βαρλαάμ, είναι οι μεγάλες ασκητικές μορφές, που σφραγίζουν με την αγιότητα της ζωής τους και με την κτιτορική τους δραστηριότητα την εποχή της μεγαλύτερης ακμής των Μετεώρων, τον 16ο αιώνα, κατά την οποία οι Μονές φθάνουν τις είκοσι τέσσερες, χωρίς να υπολογίζονται στον αριθμό αυτό οι καλύβες και τα μικρά ασκητήρια. Την άνθηση αυτή, που συνεχίζεται και τον 17ο αιώνα, ακολουθεί η φθίνουσα πορεία του 18ου και 19ου αιώνος, όταν οι επιδρομες των Τούρκων κατακτητών, ο χρόνος και η φύση ερημώνουν σταδιακα τις περισσότερες Μονές.
Τα διασωθέντα μεγάλα Μοναστήρια, ακολουθώντας αναπόφευκτα τις εθνικές μας περιπέτειες, διέρχονται, κατά την Γερμανική Κατοχή και στα μετέπειτα είκοσι περίπου χρόνια, περίοδο μεγάλης δοκιμασίας. Οικονομικές δυσχέρειες, Αδελφότητες με ελάχιστους Μοναχούς, κτίρια ετοιμόρροπα από την φθορά του χρόνου και από τούς βομβαρδισμούς των Γερμανών, συνθέτουν την μεταπολεμική εικόνα της άλλοτε ακμαίας Μοναστικής Πολιτείας.
Η δάδα, όμως, του ασκητικού ιδεώδους και μέσα σ' αυτόν τον δεινό χειμώνα δεν έσβησε. Οι λίγοι ηλικιωμένοι Μοναχοί διατηρούν με θαυμαστή αυταπάρνηση την ασκητική παράδοση, περιμένοντας καρτερικά την ευλογημένη ώρα που η Αγία Λιθόπολη θα περιβαλλόταν την παλιά της αίγλη.
Και η ώρα ήλθε. Οι πρεσβείες των οσίων Κτιτόρων έφεραν Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών τον από Λημνου κυρό Διονύσιο, ασκητικό και φιλομόναχο ιεράρχη, ο οποίος μεριμνά με αξιοθαύμαστο ζήλο να επανδρωθούν οι Μονές, για να συντελεσθή το θαύμα της πνευματικής και κτιριακής αναγεννήσεως. Η εγκατάσταση, το έτος 1961, στην Μονή Βαρλαάμ της Συνοδείας του μετέπειτα Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ.κ. Καλλινίκου, διακριτικού και πολυδράστου Ιεράρχου, με κτιτορικό έργο στην Μονή, οροθετεί την απαρχή μιας νέας λαμπρής περιόδου στην ιστορία του Αγιομετεωρικού Μοναχισμού.
Μελος επίλεκτο της Αδελφότητος αυτής και σεμνό καύχημα της μετέωρης Μοναστικής Πολιτείας ο σημερινός σεπτός Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας κ.κ. Χριστόδουλος, ο οποίος λαμπρύνει και ευλογεί με την παρουσία του και το Μοναστικό τούτο Συνέδριο. Με τον πλούτο των θεοσδότων χαρισμάτων του και την ευπαρρησίαστη τόλμη της αρετής του,δίδει, στούς τωρινούς κρίσιμους για την Εκκλησία και το Έθνος μας καιρούς, πολυμέτωπους σκληρούς αγώνες υπέρ των ιερών και των οσίων μας.
Δυο ακόμη εκλεκτοί βλαστοί της Μονής Βαρλαάμ από την ίδια Συνοδεία, ο μαχητικός Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ.κ. Αμβρόσιος και ο μειλίχιος Άγιος Κιτρους και Κατερίνης κ.κ. Αγαθόνικος, μαρτυρούν την αδιάκοπη ευεργετική παρουσία των Αγίων Μετεώρων σε όλους τούς τομείς του εκκλησιαστικού και εθνικού μας βίου, παρουσία που δεν λείπει ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας τους.
Με τα οργανωμένα σήμερα Μοναχικά Κοινόβια αναβιώνει και γνωρίζει μια νέα άνθηση πάνω στούς ιερούς βράχους η ισάγγελη πολιτεία. Πιστοί στις υποθήκες των οσίων Πατέρων τους οι σημερινοί Αγιομετεωρίτες Μοναχοί και προσηλωμένοι στην μακραίωνη ασκητική παράδοση, δίδουν πολυτρόπως την μαρτυρία του Χριστού. Ο άπειρος σεβασμός και η αγάπη τους προς την ατίμητη πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά των κατά πνεύμα προγόνων τους, η αφοσίωση στην υψηλή αποστολή τους, η φιλοκαλία και ο ζήλος τους απεργάζονται το σημερινό αναστηλωτικό θαύμα που μεταμορφώνει την κτιριακή εικόνα των Μονών. Με ιερό δέος και ευλάβεια για τα έργα των χειρών των κτιτόρων, με σεβασμο στην παράδοση και στο φυσικό περιβάλλον, με προσωπικούς κόπους και θυσίες, επί σαράντα ολόκληρα χρόνια, συντηρούν, ανακαινίζουν και αναστηλώνουν, σώζοντας έτσι από τον αφανισμό τα παλαιά κτίσματα και δίνοντας για αιώνες ζωη στα απαράμιλλα αρχιτεκτονικά μνημεία.
Εκείνο, όμως, που βαραίνει περισσότερο στούς ώμους μας είναι η ευθύνη για την πνευματική κληρονομιά μας, την σώζουσα και αγιάζουσα Παράδοση του Ορθοδόξου Ανατολικού Μοναχισμού, που φθάνει σ' εμας δια των οσίων Μετεωριτών Πατέρων. Αυτήν κυρίως την κληρονομια αγωνιζόμαστε να διαφυλάξουμε και να μεταδώσουμε ανόθευτη στις επόμενες γενιές. Είναι το βάρος των αρετών του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτου, ενός εκ των μεγάλων νηπτικών πατέρων της εποχής του· είναι η αγιασμένη βιοτή όλων των κτιτόρων μας, είναι ο φιλόθεος ζήλος, η φιλάδελφη διάθεση προσφοράς και η μέχρις αυτοθυσίας φιλοπατρία όλων των αγιομετεωριτών πατέρων, που ανέδειξαν την θεόκτιστη Λιθόπολή μας σε θεματοφύλακα των θρησκευτικών και εθνικών μας αξιών.
Οι βράχοι των Αγίων Μετεώρων, που είδαν στα πρόσωπα των οσίων μας το κάλλος και την ευπρέπεια της εικόνος του Θεού, είναι για τούς σημερινούς ενοίκους τους το Θαβώρ της προσωπικής τους μεταμορφώσεως. Με την αποταγή του κόσμου, που, ως εκζήτηση του Θεού και θυσία των τερπνών της ζωής, αποτελεί μια τρανή μαρτυρία Χριστού, εισέρχεται ο Μετεωρίτης Μοναχός στο στάδιο των ασκητικών αγωνισμάτων, όπου νυχθημερόν «πυκτεύει, υποπιάζει και δουλαγωγεί» εαυτον, για να φθάση στην εσωτερική καθαρότητα και να δεχθή την έλλαμψη του ακτίστου φωτός της Τριαδικής Θεότητος.
Ακολουθώντας στα ίχνη των πατέρων του, ελεύθερος από τα δεσμά της υλικής προσπαθείας, πορεύεται την οδό του μαρτυρίου της συνειδήσεως, απεκδύεται το δικό του θέλημα, αγνεύει για την αγάπη του Χριστού και βρίσκει μέσα στούς κόπους του την ανάπαυση της ειρήνης του Θεού.
Κατω από το στοργικό βλέμμα των Αγίων μας και μέσα στούς ίδιους χώρους, στούς οποίους εκείνοι κέρδισαν τον ουρανό, δίδει αδιάκοπα την μαρτυρία του Χριστού και συνεχίζει την μοναχική παράδοση, ασκούμενος στις αρετές της παρθενίας, της ακτημοσύνης και της υπακοής, στη νηστεία, στην αγρυπνία, στην αδιάλειπτη νοερά προσευχή. Στούς ναούς, που άγιες χείρες οικοδόμησαν και γενιές ατέλειωτες Μοναχών λάτρευσαν τον Κυριο, προσφέρει με τούς ίδιους ύμνους τη δική του λατρεία· στα κελλιά, που ποτίσθηκαν από άφθονους ασκητικούς ιδρώτες, εκζητεί, με γονυκλισίες και κομβοσχοίνια, με περισυλλογή και δάκρυα μετανοίας, το έλεος του Θεού.
Στο Ποτήριο της Ζωής, που δεν έπαυσε να προσφέρεται αδιάκοπα μέσα στούς αιώνες, στο πετραχήλι του Πνευματικού, στην ιερή υμνωδία που δεν σίγησε ποτέ και στα νάματα της αείρροης πατερικής διδασκαλίας, διασώζεται και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά γνήσια η ορθοδοξη ασκητική πνευματικότητα στα Άγια Μετέωρα. Πνευματικότητα, την οποία η εξωτερική εικόνα, όπως διαμορφώνεται από τα σημερινά δεδομένα, κάνει αθέατη σ' ένα επιπόλαιο βλέμμα και σε μια αβασάνιστη κρίση.
Με ρεαλισμό, με συγκατάβαση στις απαιτήσεις των καιρών και με υψηλό αίσθημα ευθύνης αντιμετωπίζει η Μοναστική μας Πολιτεία την συγχρονη πραγματικότητα. Το μοναδικό φυσικό κάλλος της όλης αγιομετεωρικής περιοχής, η ιστορία, τα αρχιτεκτονικά μνημεία και οι κειμηλιακοί μας θησαυροί προσελκύουν πλήθη επισκεπτών από όλο τον κόσμο, η δε πνευματική ακτινοβολία, τα άγια λείψανα και η χάρη των θαυματουργών αγίων καθιστούν τα Μετέωρα ένα παγκόσμιο ορθόδοξο προσκύνημα. Η νέα αυτή διάσταση επιφορτίζει τούς σημερινούς Μετεωρίτες με μια επί πλέον ευθύνη.
Την ευθύνη της ιεραποστολής μέσα στα Μοναστήρια τους, που γίνονται άμβωνες και στέλλουν το μήνυμα του Ευαγγελίου στα πέρατα της Οικουμένης. Η παρουσία και μόνο του μοναχού είναι ένα ζωντανό κήρυγμα όχι μόνο για τον προσκυνητή, αλλά και για τον αλλόπιστο η τον αλλόδοξο επισκέπτη. Ζώσα εικόνα και μαρτυρία Χριστού, ενεργεί σε πολλές ψυχές την καλή αλλοίωση, με τη χάρη του Θεού που ακτινο-βολεί στο πρόσωπο, στο λόγο και στη συμπεριφορά του.
Δεν αμφισβητούμε την αξία της ησυχίας, ως σημαντικού παράγοντος πνευματικής ζωής. Και στα Μετέωρα --όσο κι αν φαίνεται παράδοξο-- μπορούμε να την διασφαλίσουμε κατά ένα μεγάλο μέρος. Η αυστηρή τήρηση του ωραρίου επισκεπτών, το οποίο δεν υπερβαίνει το ένα τέταρτο του εικοσιτετραώρου, μας εξασφαλίζει πολλές και τις καλύτερες ώρες για την λατρεία και την ατομική μας προσευχή. Η δυνατότητα εναλλαγής των διακονητών στα μεγαλύτερα κοινόβια και η εναλλακτική λύση του λαϊκού προσωπικού στα ολιγάριθμα, καθώς επίσης και το κλείσιμο των Μονών μία η και δύο φορές την εβδομάδα μας παρέχουν υπρρδιπλάσιες ημέρες ησυχίας. Κι αυτό μόνο για τούς θερινούς μήνες, διότι η χειμερινή περίοδος είναι κατά κανόνα ησυχαστική. Έχουμε δε και το πλεονέκτημα της μη διανυκτερεύσεως επισκεπτών στις Μονές, λόγω στενότητος χώρου και λόγω των κοντινών αποστάσεων της Καλαμπάκας και του Καστρακίου, όπου υπάρχει πληθώρα ξενοδοχείων.
Η αίσθηση του χρέους προς την παρακαταθήκη των πατέρων μας μας επιβάλλει την θυσία, εν μέρει, της ποθητής για κάθε μοναχό ησυχίας και μας επιβαρύνει με περισσότερο κόπο. Ο χώρος αυτός, ο καθιερωμένος επί μία και πλέον χιλιετία στη λατρεία του Θεού, τέτοιος πρέπει να παραμείνη μέχρι της συντελείας του αιώνος. Και η μόνη εγγύηση για την διαφύλαξη του ασκητικού και λατρευτικού χαρακτήρος του είναι η μοναχική παρουσία.
Η αναγνώριση από την Εκκλησία της Ελλάδος της ιερότητος της όλης αγιομετεωρικής περιοχής και η νομοθετική κατοχύρωσή της, το έτος 1995, από την Ελληνική Πολιτεία την περιφρουρεί από τούς έξωθεν προερχομένους κινδύνους και αποτελεί, ως εκ τούτου, μέγα ευεργέτημα, για το οποίο είμεθα πάντοτε ευγνώμονες. Αλλά ο σωτήριος αυτός νόμος, όπως και η προστασία της UNESCO, η οποία συμπεριέλαβε τα Μετέωρα στα διατηρητέα μνημεία της Ανθρωπότητος, και κάθε άλλο προστατευτικό μέτρο, στην πραγματικότητα, μόνο με την παρουσία των Μοναχών μπορει να τελεσφορήση.
Αν και η ευλογημένη Μοναστική μας πολιτεία δεν προσφέρεται για αναχωρητισμό και τελεία ησυχία, δεν υστερεί διόλου σε προϋποθέσεις πνευματικής τελειώσεως. Δεν εμποδίζει κανείς τον σημερινό Μετεωρίτη Μοναχό να ομολογή αδιάκοπα Χριστόν στο στάδιο της μαρτυρικής υπακοής και να φθάση στην ένωση με τον Θεο, καταρρίπτοντας, «το μεσότοιχον του ιδίου θελήματος». Κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη, ο μοναχός που ασκεί την υπακοή, «πάντα τα πάθη υφ' εν περιέκοψε· και δια της υπακοής και την ησυχίαν κατώρθωσε, τον Χριστόν ευρών». Ασφαλέστερη και δοκιμώτερη θεωρεί ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος την αρετή που αποκτάται δια της υπακοής, από αυτήν, η οποία καλλιεργείται στην ησυχία. «Η μεν εξ ησυχίας κατορθουμένη του σώματος απάθεια, κόσμω πολλάκις πλησιάζουσα, ουκ ασάλευτος έμεινεν· η δε εξ υπακοής προσγινομένη, πανταχού δόκιμος και ακράδαντος».
Η υπακοή είναι για τον Μετεωρίτη Μοναχό ασπίδα προστασίας στην καθημερινή του διακονία, η ζωντανή παρουσία των Αγίων ενίσχυση στούς πειρασμούς, και η μνήμη του Θεού με την αδιάλειπτη νοερά προσευχή, την οποία μπορεί να διατηρή και μέσα στο θόρυβο των επισκεπτών, το εντρύφημα και η αγαλλίαση της ψυχής του.
Η έντονη λατρευτική ζωη με την ανελλιπή τέλεση των διατεταγμένων Ακολουθιών και την συχνή Θεία Λειτουργία, οι αγρυπνίες, η κατά μόνας προσευχή, η μελέτη, η συμμετοχή στα Μυστήρια, η εξαγόρευση των λογισμών, η νηστεία και κάθε μέσο που προσφέρει η Αγία μας Εκκλησία προς αγιασμόν, με την προσωπική συμβολή της τηρήσεως του νου και του εσωτερικού αγώνος, είναι και για μας πορισμός Θείας Χαριτος. Μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα της προσευχής και μέσα στην χάρη του Θεού, όλες οι δραστηριότητες, ακόμη και οι υλικές, προσλαμβάνουν για τον Μετεωρίτη, όπως και για κάθε Μοναχό, πνευματικές διαστάσεις.
Έτσι, η διακονία των επισκεπτών, κατά την οποία «Χριστός καταγγέλεται», δια της ξεναγήσεως και της όλης παρουσίας του Μοναχού, καθώς και το πολύπλευρο έργο των Μονών μας δεν αποτελεί παρέκκλιση από τον βασικό σκοπό της αποταγής του κόσμου, αλλά μια άλλη έκφραση αγάπης προς τον Θεο και τον συνάνθρωπο, ένα επί πλέον μέσον αγιασμου και συνεπώς μια ακόμη μαρτυρία Χριστού.
Χριστός ομολογείται και Χριστός μορφώνεται στις ψυχές τόσων και τόσων πιστών που έρχονται να αποθέσουν στο πετραχήλι των σημερινων Μετεωριτών πνευματικών πατέρων το βάρος των αμαρτιών τους. Χριστός μεταδίδεται στο πλήθος των φιλακολούθων που προσέρχονται στις Αγρυπνίες και στις Θείες Λειτουργίες και γίνονται τα Μοναστήρια μας κέντρα και πρότυπα εκκλησιαστικής ζωής.
Μια σημαντική, επίσης, προσφορά των Αγίων Μετεώρων στην Εκκλησία είναι η εκπαίδευση νέων ιερέων στις ανδρώες Μονές, όπου, εκτός από την εκμάθηση της λειτουργικής πράξεως και τάξεως, μεταδίδεται στούς ιερείς η ευλάβεια και ο ζήλος της λατρευτικής ζωής.
Μαρτυρία Χριστού είναι και το πολυσχιδές κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο των Μονών που εκτείνεται και πέραν των ορίων της Ελληνικης Επικρατείας. Η ανέγερση ναών στην Καλαμπάκα και στην Αλβανία, η ανοικοδόμηση πνευματικού κέντρου στην Καλαμπάκα, η παροχή οικονομικής βοηθείας στην Σερβία και στις άλλες εμπερίστατες Χώρες των Βαλκανίων, η αφανής πολύπλευρη, καθημερινή, θα μπορούσαμε να πούμε, φιλανθρωπική προσφορά, καθώς και η ενίσχυση του έργου της Εξωτερικής Ιεραποστολής είναι περίσσευμα αγάπης και καρπός συνεχών ασκητικών κόπων.
Προσήλωση στην ορθόδοξη παράδοση, νήφουσα εκκλησιολογική συνείδηση και ομολογιακό φρόνημα μαρτυρεί και η ενεργός συμμετοχή των Μονών μας στούς αγώνες της Εκκλησίας για την προάσπιση των δικαίων της και για την διαφύλαξη της ακεραιότητος της Πιστεως. Οι θεσεις μας στο πρόβλημα της εκκλησιαστικής περιουσίας, της Συμφωνίας Σενγκεν, του ηλεκτρονικού φακελλώματος, της διαγραφής του θρησκεύματος από τα δελτία ταυτότητος και σε όλα τα φλέγοντα σύγχρονα ζητήματα, θέσεις, οι οποίες εκφράσθηκαν με ψηφίσματα, με έκδοση φυλλαδίων και βιβλίων και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο, θεμελιωμένες στον αναλλοίωτο αγιογραφικό και αγιοπατερικό λόγο, απηχούν πιστά την γνώμη της Εκκλησίας μας.
Η παράδοση συνεχίζεται στα Μετέωρα και με την επίδοση των Μοναχών στις εκκλησιαστικές τέχνες. Με ιδιαίτερη επιμέλεια καλλιεργείται η προσιδιάζουσα στην μοναχική ιδιότητα τέχνη της αγιογραφίας και η Βυζαντινή Μουσική, η οποία ανυψώνει το επίπεδο της λατρευτικής ζωής. Η παρασκευή θυμιάματος και αγνού κεριού, απαραιτήτων για τις λειτουργικές ανάγκες, δεν λείπει από τις ενασχολήσεις τους, δια δε της συγγραφικής δραστηριότητος επιτελείται έργο ευαγγελισμού ψυχών και προαγωγής του γλωσσικού και πνευματικού επιπέδου.
Το πολύμοχθο και πολύπλευρο έργο των τελευταίων δεκαετιών στα Άγια Μετέωρα, με ιδιαίτερη μέριμνα, εκτός από τις αναστηλώσεις, στην ιστόρηση ναών και στην συντήρηση των χειρογράφων, διέσωσε και ανέδειξε τούς ατίμητους θησαυρούς της κληρονομιάς μας και είναι μια μαρτυρία Χριστού όχι μόνο για τούς πρωτεργάτες Μοναχούς, αλλά και για όσους ήλθαν αρωγοί στούς κόπους μας.
Εκφράζουμε και από τη θέση αυτή θερμές ευχαριστίες προς τα πρόσωπα που στηρίζουν τις προσπάθειές μας και κατά πρώτον λόγον στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας Σταγών και Μετεώρων κ.κ. Σεραφείμ για την ποιμαντική μέριμνα, την συμπαράσταση και την διακριτική του αγάπη. Πιστεύουμε ότι η άρση του προσωποπαγούς χαρακτήρος της Μητροπόλεώς μας θα είναι ευεργετική για τα Άγια Μετέωρα και την όλη περιοχή. Στο τεράστιο αναστηλωτικό έργο συμβάλλει ουσιαστικά το ενδιαφέρον, η διάκριση και η αγαστή συνεργασία του Προϊσταμένου της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Λαζάρου Δεριζιώτη, δια δε της καταγραφής και μελέτης των χειρογράφων, κατεγράφη ευγνωμόνως το όνομα του αειμνήστου Νικολάου Βεη και του διαδόχου του Ελλογιμωτάτου Καθηγητού του Ιονίου Πανεπιστημίου κ. Δημητρίου Σοφιανού στην ιστορία της Αγίας Λιθοπόλεως.
Επικλείοντας, παρακαλώ, Μακαριώτατε, εύχεσθε η ζωηφόρος ορθοδοξη ασκητική παράδοση να μακραίνη την χορεία των Μετεωριτών Αγίων και η ουρανογείτων αγιότεκνη Λιθόπολή μας να παραμένη «ουρανού αντίτυπον», που θα «διηγείται δόξαν Θεού» «εις πάσαν την γην».
*Άγια Μετέωρα 12-14 Σεπτεμβρίου 2000- Μετεωρίτικοι Αντίλαλοι