Ο περικαλλής Ιερός Ναός εθεμελιώθη το έτος 1924 και απεπερατώθη το έτος 1927-σχεδια Αχχιλέα Γεωργιάδη. Αι εντός αυτού αξιοθαύμαστοι αγιογραφίαι, έργον των μεγάλων αγιογράφων Γκρεκού και αδελφών Σούτσου, προσδίδουν μίαν ιδιαιτέραν μεγαλοπρέπειαν και επνέουν συγκίνησιν και θαυμασμόν εις τους ευσεβείς προσκυνητάς. Η δε γλυπτική τέχνη του τέμπλου είναι αξιοθαύμαστος εις όψιν και μεγάλης αξίας.
Η αρχαία και πρώτη Εκκλησία της αγίας Μαρίνης Αθηνών. Κατά τους ιστορικούς φέρεται χρησιμοποιηθείσα ως λατρευτικός χώρος της προχριστιανικής εποχής. Από τον Μεσαίωνα και εντεύθεν εχρησιμοποιήθη ως Ναός Χριστιανικός μέχρι του έτους 1927. Εις τον χώρον αυτόν λέγεται ότι ευρέθη και η αρχαία Ιερά εικών της Αγίας Μαρίνης. Οι αρχαιολόγοι προσδίδουν ιδιαιτέραν σημασίαν εις τον παλαιόν αυτόν Ναΐσκον όστις είναι κτισμένος εντός βράχου.
Βρίσκεται στον λόφο του Αστεροσκοπείου και σε μεγάλο βαθμό είναι λαξευμένη μέσα στον βράχο της νοτιοανατολικής γωνίας της σημερινής νεότερης ομώνυμης εκκλησίας. Για τον λόγο αυτό σε αρκετό μήκος, και οπωσδήποτε σε όλο το ʼγιο Βήμα, τοίχο αποτελεί ο βράχος, του οποίου οι επιφάνειες εξομαλύνθηκαν κυρίως με επιχρίσματα και αργότερα αγιογραφήθηκαν. Είναι μικρών διαστάσεων. Αργότερα, επάνω από το κέντρο του κυρίως ναού υψώθηκε ο τρούλος.
Κατά τις εργασίες συντήρησης του ναού των ετών 1981-1986, μέσα στη νεότερη χτιστή Αγία Τράπεζα απεκαλύφθη κομμάτι από μονόλιθο κίονα, που στήριζε την παλαιότερη πλάκα της. Το δάπεδο του κυρίως ναού έχει κλίση από την περιφέρεια προς το κέντρο, ενώ στο κέντρο του απεκαλύφθη κοίλωμα διαμέτρου 1 μ. και βάθους 0,40μ. Έτσι επιβεβαιώθηκε και η υπόθεση του αρχαιολόγου Ι. Τραυλού το 1960, ότι στη θέση της παλαιάς αυτής εκκλησίας της Αγίας Μαρίνης υπήρχε στην αρχαιότητα υδατοδεξαμενή και από το κοίλωμα αυτό γινόταν η άντληση του νερού.
Στις προ εικοσαετίας περίπου στερέωσης και συντήρησης, καθαιρέθηκαν πέντε επάλληλα επιχρίσματα και αποκαλύφθηκαν τοιχογραφίες, που τοποθετούνται στον 13ο, 17ο και 18ο αι. Μερικές από αυτές αποτοιχίστηκαν και εκτίθενται, μαζί με άλλα κειμήλια, σε ιδιαίτερο χώρο στο βόρειο διαμέρισμα της νεότερης εκκλησίας (π.χ. άγιος Αντώνιος, Προφήτης Ηλίας, Ιωάννης ο Πρόδρομος, ανώνυμη μοναχή κ.α.).
Εικόνες του 13ου αι. είναι εκείνες που βρίσκονται στην αψίδα του Ιερού Βήματος και στο νότιο τμήμα του. Στη κόγχη του Ιερού Βήματος εικονίζεται η Πλατυτέρα Βρεφοκρατούσα και ένθρονη, πλαισιωμένη από αγγέλους και ιεράρχες. Σε καλή κατάσταση διατηρείται ο δεξιός άγγελος, «σεβίζων» και με αυτοκρατορική ενδυμασία. Στη νότια πλευρά του εικονίζονται δυο ολόσωμοι Ιεράρχες, από τους οποίους ο ένας -ο Μέγας Βασίλειος- ξεχωρίζει για τη γραμμική απόδοση του προσώπου, την εκφραστικότητα των οφθαλμών και τον πλούσιο διάκοσμο των ενδυμάτων του. Δύο ακόμα ολόσωμοι άγιοι, από τους οποίους ο ένας ο άγιος Γεώργιος, αν και διατηρούνται σε κακή κατάσταση, προδίδουν μεγάλης αξίας αγιογράφο.
Σε γενικές γραμμές, στον κυρίως ναό υπάρχουν πολύ φθαρμένες τοιχογραφίες των αρχών του 17ου αι. και εικονίζονται η Γέννηση (ανατολικά), η Υπαπαντή και η Βάπτιση (νότια), όπου ο Ιορδάνης παριστάνεται προσωποποιημένος, η Σταύρωση (δυτικά) και η Μεταμόρφωση και η Πεντηκοστή (βόρεια). Στο νοτιοδυτικό σφαιρικό τρίγωνο διακρίνεται ο Ευαγγελιστής Μάρκος, στην εικόνα του οποίου υπάρχει η σημείωση
ΣΟΦΩ {Η... ΜΑ} ΖΩΓΡΑ
ΦΟΥ ΧΗΡ ΔΗΜΗΤΡΙΣ ΑΘΗΝ
Ο ΓΡΑΨΑΣ
Πρόκειται για τον Αθηναίο αγιογράφο Δημήτριο, που έργα του σώζονται στην Επισκοπή της Παλαιοχώρας της Αίγινας (1609-1610) και στον ʼγιο Δημήτριο Αμαρουσίου (1622). Σήμερα ο παλαιός ναΐσκος χρησιμοποιείται ως Βαπτιστήριο.
Με την ευκαιρία αυτή ας σημειωθεί ότι ο νεότερος ναός της Αγίας Μαρίνης είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με ένα μεγάλο κεντρικό τρούλο και τέσσερις μικρότερους στα γωνιακά διαμερίσματα. Αρχικά ( 3-4-1921 ) είχε σχεδιαστεί από τον Ερνέστο Τσίλλερ ( 1837-1923), αλλά τελικά οικοδομήθηκε με βάση σχέδια του αρχιτέκτονα Αχιλλέα Γεωργιάδη (1922) και ολοκληρώθηκε το 1927. Τα εγκαίνια έγιναν από τον τότε βοηθό Επίσκοπο Σταυρουπόλεως και αργότερα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο, στις 20 Οκτωβρίου 1926. Εορτάζει στις 17 Ιουλίου. Τόσο ο παλαιός ναός όσο και ομώνυμος νεότερος, έχουν χαρακτηρισθεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία (ΦΕΚ 83/3Β/14-4-1986
το ως ανω κείμενο υπάρχει στον site www.romiosini.or.gr
