Μία συγκλονιστικὴ σταυρικὴ μαρτυρία εἶναι καὶ αὐτῆς τῆς μορφῆς τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ, ἀρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας, τοῦ ἰατροῦ, καθηγητοῦ τοπογραφικῆς ἀνατομίας καὶ χειρουργικῆς. Ἄνθρωπος μὲ σπάνια ταλέντα καὶ πνευματικὰ χαρίσματα, μὲ ἐκπληκτικὴ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση, διακόνησε τὸν ἄνθρωπο ὡς ποιμένας καὶ γιατρός, μὲ ἀξιοθαύμαστη αὐταπάρνηση καὶ ἀγάπη.
Βιογραφικὰ στοιχεῖα
Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας (κοσμικὸ ὄνομα Валентин Феликсович Войно-Ясенецкий, Βαλεντὶν Βόϊνο-Γιασενέτσκι) εἶναι ἅγιος της Ὀρθόδοξης Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν Καθηγητὴς - Χειρουργός.Γεννήθηκε τὸ 1877 στὸ Κέρτς τῆς Κριμαίας. Παντρεύτηκε τὴ νοσοκόμα Ἄννα Βασιλίγιεβνα μὲ τὴν ὁποία ἀπέκτησαν τέσσερα παιδιά. Σὲ ἡλικία 38 ἐτῶν ἔχασε τὴ σύζυγό του ἀπὸ φυματίωση. Δὲν ξαναπαντρεύτηκε, καὶ ἐπισκεπτόταν τὸν τάφο της συχνά, ὅταν τὸ ἐπέτρεπαν οἱ συνθῆκες τῆς ταραχώδους ζωῆς του.
Ἐπιστημονικὴ πορεία
Τὸ 1920 ἐξελέγη καθηγητὴς τῆς ἀνατομίας καὶ χειρουργικῆς στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Τασκένδης. Σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ ἦταν ἀπὸ λίγο ἕως ἐξαιρετικὰ φτωχός, καθὼς εἴτε ὁ μισθός του ἦταν μικρός, εἴτε βρισκόταν στὴ φυλακή, εἴτε ὅταν τοῦ πρόσφεραν χρήματα γιὰ κάποια θεραπεία ὑποδείκνυε ἄλλα πρόσωπα καὶ ζητοῦσε τὰ χρήματα νὰ δοθοῦν ἀπ᾿ εὐθείας σὲ αὐτά.Ὁ ἅγιος Λουκᾶς ὡς ἰατρὸς δημοσίευσε σαράντα ἐπιστημονικὰ ἔργα. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι τὰ πρῶτα 12 χρόνια τῆς δραστηριότητάς του εἶχε ἤδη δημοσιεύσει τὰ δεκαεννέα ἀπὸ τὰ σαράντα ἔργα του. Τὸν ἀπασχολοῦσε πολὺ ἡ γενικὴ ἀναισθησία, ποὺ ὅπως ἔλεγε, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη «ἦταν πολὺ πιὸ ἐπικίνδυνη ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν χειρουργικὴ ἐπέμβαση». Γύρω στὸ 1909 κατάφερε νὰ βρεῖ ἕναν ἁπλὸ καὶ σίγουρο μαζὶ τρόπο νὰ γίνεται ἔνεση στὸ σημεῖο ἐξόδου τοῦ ἰσχιακοῦ νεύρου ἀπὸ τὸν κλωβὸ τῆς λεκάνης, καὶ τρόπο ἐφαρμογῆς τῆς μεθόδου αὐτῆς τῆς τοπικῆς ἀναισθησίας στὴν ἄκρα χείρα. Μὲ τὴ δική του μέθοδο ἔκανε 538 ἐγχειρήσεις μὲ μεγάλη ἐπιτυχία. Τότε ἦταν 33 ἐτῶν.
Ἔκανε μεγάλες ἀνακαλύψεις σὲ ἀντίξοες συνθῆκες. Τὸ ἐπαρχιακὸ νοσοκομεῖο τοῦ χωριοῦ Ῥομάνοφκα - οἱ κάτοικοι τοῦ ὁποίου μεθοῦσαν συχνὰ δημιουργώντας αἱματηρὰ ἐπεισόδια, ἐνῶ ἀσθένειες σύφιλης καὶ πνευμονίας θέριζαν τὸν πληθυσμό - δεχόταν κάθε χρόνο 31.640 ἀσθενεῖς, σύμφωνα μὲ τὰ ἐπίσημα ἔγγραφα. Οἱ γιατροὶ δέχονταν 25-30 ἀσθενεῖς τὴν ὥρα, καὶ πολλὲς φορὲς παραπάνω. Οἱ χῶροι ἦταν φρικτοί, μικροὶ καὶ ἀποπνικτικοί, ὥστε πολλοὶ λιποθυμοῦσαν, καὶ στὸ ἴδιο δωμάτιο τρεῖς γιατροὶ δέχονταν ταυτόχρονα τρεῖς διαφορετικοὺς ἀσθενεῖς. Ἔπειτα ἀπὸ τὴ βάρδια στὸ νοσοκομεῖο ἔπρεπε νὰ ἐπισκέπτονται μὲ τὸ ἄλογο τὰ χωριά, νὰ ἐξετάζουν ἀσθενεῖς καὶ νὰ κάνουν ἐπιτόπου χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις. Κάτω ἀπὸ αὐτὲς τὶς συνθῆκες, ὁ Βαλεντὶν ἐργαζόταν ἐντατικὰ στὰ ἐξωτερικὰ ἰατρεῖα, περιόδευε στὰ χωριὰ καὶ ἀνέλαβε καὶ τὸ χειρουργικὸ τμῆμα. Μέσα σ᾿ ἕνα χρόνο ἔκανε 300 χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις, τὴν ἐμπειρία ἀπὸ τὶς ὁποῖες δημοσίευσε σὲ μία μικρὴ μελέτη. Παράλληλα κατὰ τὴν περίοδο τῶν ἀδειῶν του στὴ Μόσχα συνέχιζε τὶς μελέτες του γιὰ τὴν τοπικὴ ἀναισθησία. Γράφει ὁ ἴδιος:
«Δούλευα ἀπὸ τὸ πρωὶ ὡς τὸ βράδυ στὸ Ἰνστιτοῦτο τοῦ καθηγητῆ Καρουζὶν καὶ στὴν ἕδρα τῆς περιγραφικῆς ἀνατομίας. Ἐκεῖ μελέτησα περίπου 300 κρανία καὶ βρῆκα ἕναν πρωτόγνωρο τρόπο νὰ γίνεται ἡ ἔνεση στὸν δεύτερο κλάδο τοῦ τριδύμου νεύρου, στὴν ἄμεση ἔξοδό του ἀπὸ τὸ στρογγυλὸ τμῆμα.»
Ὁ καθηγητὴς Ὄππελ, μαθαίνοντας τὶς συνθῆκες ἐργασίας του καὶ τὶς ἐπιστημονικὲς ἔρευνες καὶ μελέτες του, ἔγραψε τὰ ἑξῆς:
«Κάποιος συνάδελφός του μοῦ εἶπε ὅτι ὁ Βόινο-Γιασενέτσκι ζητοῦσε ἀπὸ τὶς ἀρχὲς νὰ χρηματοδοτήσουν τὸ νοσοκομεῖο γιὰ νὰ ἀγοραστοῦν κάποια μηχανήματα. Ὅταν εἶδε ὅτι ἡ ἀπάντηση ἦταν ἀρνητική, ἀποφάσισε ν᾿ ἀγοράσει μὲ τὸ φτωχὸ μισθό του ἕνα μικροσκόπιο καὶ ἄλλα μηχανήματα. Ἔτσι μποροῦσε νὰ κάνει τὶς δικές του ἀναλύσεις καὶ ἔρευνες σὲ μία τόσο πρώιμη ἐποχή, ὅταν ἐμεῖς ἀρχίσαμε τέτοιες ἔρευνες στὴ δεκαετία τοῦ ῾40!»
Ἕνα κλασικὸ ἔργο του, τὸ ὁποῖο ἐκδόθηκε τὸ 1934 εἶναι τὸ βιβλίο Δοκίμια γιὰ τὴν χειρουργικὴ τῶν πυογόνων λοιμώξεων, τὸ ὁποῖο τιμήθηκε μὲ τὸ Βραβεῖο Στάλιν, τὴν κορυφαία διάκριση τῆς προπολεμικῆς Ρωσίας. Τὸ βιβλίο ἄνοιγε νέους ὁρίζοντες στὴν ἰατρικὴ τῆς ἐποχῆς, καὶ παρότι στὶς τρεῖς πρῶτες ἐκδόσεις κυκλοφόρησε σὲ 60.000 ἀντίτυπα, κάθε φορὰ χρειαζόταν νὰ ἀνατυπωθεῖ. Ὁ καθηγητὴς Ζήκωφ ἔγραφε τὸ 1954:
«Τὰ βιβλία τοῦ Βόινο-Γιασενέτσκι εἶχαν μεγάλη σημασία γιὰ μᾶς τοὺς μελλοντικοὺς ἐπιστήμονες. Εἶχαν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον διότι συνοδεύονταν ἀπὸ σκίτσα καὶ φωτογραφίες κι ἔτσι εἴχαμε καλύτερη εἰκόνα γιὰ τὸ πῶς ἐφαρμόζονται στὴν πράξη οἱ μέθοδοί του. Ὁ ἴδιος εἶχε φωτογραφικὴ μηχανὴ καὶ φωτογράφιζε τὴν πορεία τῆς ἐγχείρησης ὅταν χρειαζόταν. Τὰ σκίτσα του ἦταν ἀξιοθαύμαστα. Ἐδῶ ἔβλεπες πόσο καλὸς ζωγράφος ἦταν καὶ μὲ πόση ἀκρίβεια ζωγράφιζε τὰ διάφορα ὄργανα τοῦ ἀνθρώπου.»
Ὅμως στὸ βιβλίο αὐτὸ δὲν φαινόταν μόνο ἡ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση τοῦ συγγραφέα, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀγάπη του γιὰ τοὺς ἀσθενεῖς. Σὲ ἕνα σημεῖο γράφει:
«Ξεκινώντας τὴν ἐξέταση, ὁ γιατρὸς πρέπει νὰ ἔχει ὑπόψη του ὄχι μόνο τὴν κοιλιακὴ χώρα, ἀλλὰ τὸν ἀσθενῆ ἐξ ὁλοκλήρου, τὸν ὁποῖο δυστυχῶς οἱ γιατροὶ συνήθως ἀποκαλοῦν ῾περίπτωση᾿. Ὁ ἄνθρωπος φοβᾶται καὶ εἶναι ἀπελπισμένος, ἡ καρδιά του σπαρταρᾶ, ὄχι μόνο μὲ τὴν κυριολεκτικὴ σημασία τῆς λέξης, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ μεταφορική της σημασία. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ δυναμώσετε τὴν καρδιά του ὄχι μόνο μὲ κάμφορα ἢ digulen, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀπαλλάξετε τὸν ἀσθενῆ ἀπὸ τὸ ἄγχος καὶ τὴν ψυχολογικὴ φόρτιση. Ὁ ἀσθενὴς δὲν πρέπει νὰ δεῖ τὸ χειρουργικὸ τραπέζι, τὰ ἕτοιμα ἐργαλεῖα, τοὺς ἀνθρώπους μὲ ἰατρικὲς μπλοῦζες, μὲ τὶς μάσκες στὰ πρόσωπα καὶ τὰ γάντια στὰ χέρια. Κοιμῆστε τον ἐκτὸς του χώρου τοῦ χειρουργείου. Ἐπίσης φροντίστε νὰ εἶναι ζεστὸς καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἐγχειρήσεως, διότι εἶναι πάρα πολὺ σημαντικό.»
Οἱ κριτικὲς γι᾿ αὐτὸ τὸ βιβλίο εἶναι ἐνθουσιώδεις ἀκόμα καὶ στὰ πρόσφατα χρόνια.
Ὁ ἅγιος Λουκᾶς ἦταν πάντοτε πιστὸς Χριστιανός. Δὲν ἔχανε λειτουργία καὶ παρακολουθοῦσε ὄρθιος ὅλες τὶς παννυχίδες καὶ τοὺς ὄρθρους, τὰ Σάββατα, τὶς Κυριακὲς καὶ τὶς ἡμέρες τῶν ὀρθοδόξων γιορτῶν. Στὸ χειρουργεῖο εἶχε πάντα τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας μπροστὰ στὴν ὁποία προσευχόταν γιὰ λίγα λεπτὰ πρὶν ἀπὸ κάθε ἐπέμβαση. Ἔπειτα, μ᾿ ἕνα βαμβάκι ποτισμένο στὸ ἰώδιο, ἔκανε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ στὸ σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς, ἐκεῖ ποὺ θὰ γινόταν ἡ τομή. Μόνο μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ἔλεγε μὲ ἐπισημότητα «τὸ νυστέρι». Οἱ ἄθεοι συνάδελφοί του γρήγορα τὸν συνήθιζαν καὶ δὲν ἔδιναν σημασία, ἐνῶ οἱ θρησκευόμενοι τὰ ἔβρισκαν αὐτὰ πολὺ φυσικά.
Ὅμως στὶς ἀρχὲς τοῦ 1920 μία ἀπὸ τὶς ἐπιτροπὲς ἐλέγχου τοῦ νοσοκομείου ὅπου ἐργαζόταν τότε, ἔδωσε ἐντολὴ νὰ ξεκρεμάσουν τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ ἅγιος Λουκᾶς νὰ ἀρνεῖται νὰ μπεῖ στὸ χειρουργεῖο. Παράλληλα ἡ σύζυγος ἑνὸς ἀπὸ τὰ στελέχη τοῦ κόμματος εἰσήχθη στὸ νοσοκομεῖο ὡς ἔκτακτο περιστατικό, καὶ ζητοῦσε νὰ χειρουργηθεῖ μόνο ἀπὸ τὸν Βόινο-Γιασενέτσκι, κι ἔτσι ὁ σύζυγός της τοῦ ὑποσχέθηκε ὅτι ἂν ἡ ἐγχείρηση γινόταν, τὴν ἑπόμενη μέρα ἡ εἰκόνα θὰ ἦταν στὴ θέση της. Ἡ ἐγχείρηση ἔγινε κι ἦταν ἐπιτυχής, καὶ ὁ σύζυγος τῆς ἄρρωστης κράτησε τὴν ὑπόσχεσή του.
Ἱερατικὴ πορεία
Τὸ 1921 ὁ Βαλεντὶν Βόινο-Γιασενέτσκι χειροτονήθηκε ἱερέας καὶ ἀργότερα (1923) Ἐπίσκοπος Τασκένδης. Ἀπὸ τότε συνδύαζε ποιμαντικὰ καὶ ἱερατικὰ καθήκοντα. Παρέμεινε ἀρχίατρος τοῦ Γενικοῦ Νοσοκομείου Τασκένδης, χειρουργοῦσε καθημερινὰ καὶ παρέδιδε μαθήματα στὴν Ἰατρικὴ Σχολή, πάντα μὲ τὸ ράσο καὶ τὸ σταυρό του. Ἀπὸ τὸ 1922 καὶ μέχρι τὴν τελευταία του πνοὴ γνώρισε συλλήψεις, βασανιστήρια, ἐξορίες καὶ κακουχίες. Φυλακίστηκε καὶ ἐξορίστηκε συνολικὰ ἕντεκα χρόνια. Σὲ ὅλο αὐτὸ τὸ διάστημα ἐξασκοῦσε τὴν ἰατρικὴ βοηθώντας ὅσους εἶχαν ἀνάγκη.Οἱ λόγοι τῶν διώξεών του ἦταν, οἱ γενικοὶ διωγμοὶ κατὰ τῶν Ὀρθοδόξων καὶ ἡ ἰδιαίτερη ἄρνηση τοῦ ἐπισκόπου Λουκᾶ νὰ ὑποστηρίξει τὴ «Ζωντανὴ Ἐκκλησία», ἕνα ἐκκλησιαστικὸ πραξικόπημα μέσω τοῦ ὁποίου τὸ σοβιετικὸ καθεστὼς προσπαθοῦσε νὰ ἐλέγξει τοὺς πιστούς. Σοβαρὸ λόγο ἔπαιξε καὶ ἡ ἀντιπάθεια ἑνὸς κομματικοῦ στελέχους ὀνόματι Πέτερς, ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ καταδικάσει σὲ θάνατο κάποιους γιατροὺς ποὺ ἀντιμετώπιζαν κατηγορίες ἀδιαφορίας ἀπέναντι σὲ ἀσθενεῖς, ἀλλὰ στὴν πολύκροτη δίκη ποὺ ἀκολούθησε δὲν τὰ κατάφερε, ἐξαιτίας τῆς κατάθεσης τοῦ ἐπισκόπου Λουκᾶ. Οἱ ταλαιπωρίες αὐτὲς οὐσιαστικὰ κατέστρεψαν τὴν ὑγεία τοῦ ἁγίου Λουκᾶ, ὁ ὁποῖος τὰ τελευταία ἐννέα ἔτη τῆς ζωῆς τοῦ ἦταν τυφλὸς ἀπὸ γλαύκωμα.
Στὴ διάρκεια τοῦ Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου διηύθυνε τὸ στρατιωτικὸ νοσοκομεῖο τοῦ Κρασνογιάρσκ, ἐνῶ ἦταν καὶ ἐπίσκοπος τῆς πόλης αὐτῆς. Ἀπὸ τὸ 1946 μέχρι τὸ 1961 ποὺ πέθανε, ἦταν μητροπολίτης τῆς Συμφερούπολης. Παράλληλα τὸ 1947 τοῦ ἀπαγορεύθηκε νὰ μιλᾶ στοὺς φοιτητές, σταμάτησαν νὰ τὸν καλοῦν στὰ ἰατρικὰ συμβούλια καὶ τὸν ἀπέλυσαν ἀπὸ ἰατρικὸ σύμβουλο, ἐπειδὴ «γνώριζαν ὅτι δὲν εἶχε καθαρὸ παρελθόν: φυλακές, ἐξορίες, κηρύγματα» κι ἐπειδὴ ἀρνιόταν νὰ πηγαίνει χωρὶς τὸ ράσο καὶ τὸ σταυρό του στὴν ἐργασία του καὶ σὲ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις. Καθὼς ὅμως ἐκεῖνος ἐνδιαφερόταν γιὰ τὸν ἀνθρώπινο πόνο, ἔβγαλε ἀνακοίνωση ὅτι «δέχεται καθημερινὰ ἐκτὸς Κυριακῶν καὶ ἑορτῶν, κάθε ἄνθρωπο ποὺ θέλει τὴ βοήθειά του» μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταφθάνουν στὸ διαμέρισμά του καθημερινὰ ἀμέτρητοι ἄνθρωποι ἀπ᾿ ὅλη τὴν Κριμαία.
Σημεῖα ἁγιότητας
Ὁ ἀρχιεπίσκοπος Λουκᾶς φέρεται ἀπὸ τοὺς πιστοὺς νὰ ἐμφάνισε πολλὰ πνευματικὰ χαρίσματα ὅσο ἀκόμα ζοῦσε. Ὑπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες ἀσθενῶν, ὅτι ἔκανε ὀρθὴ διάγνωση τῆς ἀσθένειάς τους μὲ τὸ ποὺ τοὺς ἔβλεπε, ἐνῶ ἄλλοι γιατροὶ ποὺ τοὺς εἶχαν ἐξετάσει τοὺς ἔβρισκαν ὑγιεῖς. Πολλοὶ ἔχουν ἐπίσης δηλώσει ὅτι διαπίστωσαν ὅτι εἶχε διορατικὸ χάρισμα, κι ἄλλοι ὅτι τοὺς θεράπευσε μὲ τὴν προσευχή του, ἰδίως κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια της ζωῆς του ποὺ δὲν ἔβλεπε πλέον γιὰ νὰ χειρουργεῖ.Τελευταῖα λόγια τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ
(μαγνησκοπήθηκε καὶ παρουσιάζεται ἐδῶ ἡ ἀκριβὴς μετάφρασή τους)Παιδιά μου πολὺ σᾶς παρακαλῶ, ντυθεῖτε μὲ τὴν πανοπλία ποὺ δίνει ὁ Θεός, γιὰ νὰ μπορέσετε νὰ ἀντιμετωπίσετε τὰ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου. Δὲν μπορεῖτε νὰ φανταστεῖτε πόσο πονηρὸς εἶναι. Δὲν ἔχουμε νὰ παλέψουμε μὲ ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες, δηλαδὴ μὲ τὰ πονηρὰ πνεύματα. Προσέξτε! Τὸν διάβολο δὲν τὸν συμφέρει νὰ δεχθεῖ κανεὶς τὴν ὕπαρξή του, νὰ σκέφτεται καὶ νὰ αἰσθάνεται ὅτι εἶναι κοντὰ στὸν ἄνθρωπο. Ἕνας κρυφὸς καὶ ἄγνωστος ἐχθρὸς εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνος ἀπὸ ἕναν ὁρατὸ ἐχθρό. Ὢ πόσο μεγάλος καὶ τρομερὸς εἶναι ὁ στρατὸς τῶν δαιμόνων. Πόσο ἀμέτρητο εἶναι τὸ μαῦρο τους πλῆθος! Ἀμετάβλητα, ἀκούραστα, μέρα καὶ νύχτα, ἐπιδιώκουν νὰ σπρώξουν ὅλους ἐμᾶς ποὺ πιστεύουμε στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, νὰ μᾶς παρασύρουν στὸ δρόμο τῆς ἀπιστίας τῆς κακίας καὶ τῆς ἀσέβειας. Αὐτοὶ οἱ ἀόρατοι ἐχθροὶ υοῦ Θεοῦ, ἔχουν βάλει ὡς μοναδικό τους σκοπὸ μέρα καὶ νύχτα νὰ ἐπιδιώκουν τὴν καταστροφή μας. Ὅμως μὴ φοβᾶστε, πάρτε δύναμη ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ.
Ἡ κοίμηση καὶ ἡ ἁγιοκατάταξή του
Ἐκοιμήθη στὶς 11 Ἰουνίου τοῦ 1961. Οἱ ἀρχὲς ἀπαγόρευσαν τὴν ἐκφορὰ τοῦ νεκροῦ μὲ τὰ πόδια ἀπὸ τοὺς κεντρικοὺς δρόμους τῆς πόλης, πράγμα ποὺ προκάλεσε τὴ λαϊκὴ ἀγανάκτηση ἀκόμα καὶ τῶν ἀλλοδόξων. Τελικὰ οἱ ἀρχὲς ἀναγκάστηκαν νὰ ὑποχωρήσουν, ἡ ἐκφορὰ ἔγινε στὴν κεντρικὴ λεωφόρο της Συμφερούπολης καὶ διήρκεσε τρισήμιση ὧρες. Τὴ νεκρικὴ πομπὴ ἀκολούθησε πλῆθος κόσμου, ἡ κυκλοφορία σταμάτησε, ἐνῶ τὰ μπαλκόνια, οἱ ταράτσες καὶ τὰ δέντρα ἀκόμα, ἦταν γεμάτα ἀνθρώπους. Παράλληλα φέρεται νὰ σημειώθηκε ἕνα παράδοξο γεγονός, μὲ ἕνα σμῆνος περιστεριῶν ποὺ ἔκανε ἐπὶ ὧρες κύκλους πάνω ἀπὸ τὸ λείψανο, μέχρις ὅτου ἡ πομπὴ ἔφτασε στὸ νεκροταφεῖο. Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1995 ἀνακηρύχτηκε ἅγιος μὲ ἀπόφαση τῆς Οὐκρανικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἀφοῦ πρῶτα εἰδικὴ ἐπιτροπὴ ἀσχολήθηκε μὲ τὴ ζωή, τὰ ἔργα καὶ τὰ θαύματά του τὰ ὁποῖα καταγράφονταν καὶ μετὰ τὸν θάνατό του. Στὶς 17 Μαρτίου 1996 ἔγινε ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων του ἀπὸ τὸν ἀρχιεπίσκοπο Λάζαρο καὶ μέλη τῆς ἐπιτροπῆς, μπροστὰ σὲ 40.000 περίπου παρευρισκόμενους. Λέγεται ὅτι βρέθηκαν ἡ καρδιά του καὶ τμήματα τοῦ ἐγκεφάλου του ἀδιάφθορα, ἐνῶ ἄρρητος εὐωδία ἐξερχόταν ἀπὸ τὰ λείψανά του. Τὸ ἴδιο ἔτος ἀποφασίστηκε νὰ διοργανώνεται κάθε χρόνο Ἰατρικὸ Συνέδριο στὴν Συμφερούπολη σὲ συνεργασία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μὲ τὸ Κρατικὸ Πανεπιστήμιο τῆς Κριμαίας πρὸς τιμήν του.Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 11 Ἰουνίου.
Βιβλιογραφία
Μία συγκλονιστικὴ μαρτυρία εἶναι κι αὐτὴ τῆς μορφῆς τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας, τοῦ ἰατροῦ. Ἄνθρωπος μὲ σπάνια ταλέντα καὶ πνευματικὰ χαρίσματα, μὲ ἐκπληκτικὴ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση, διακόνησε τὸν ἄνθρωπο ὡς ποιμένας καὶ γιατρὸς μὲ ἀξιοθαύμαστη αὐταπάρνηση. σέλ. 448, Ζ´ ἔκδ. 2002Συγγραφέας: Ἀρχιμ. Νεκτάριος Ἀντωνόπουλος, Ἡγούμενος Ἱ.Μ. Σαγματᾶ Βοιωτίας. ISBN: 960-328-112-3
