Διαβάστε σήμερα..

"

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ἡ ἑλληνική παιδεία.

Κωνσταντνος Χολέβας, Πολιτικός πιστήμων



Στίς 25 ανουαρίου κκλησία μας τιμ τή μνήμη το γίου Γρηγορίου το Θεολόγου καί στίς 30 το δίου μηνός τόν τιμομε καί πάλι μαζί μέ τόν Μέγα Βασίλειο καί τόν γιο ωάννη τόν Χρυσόστομο. Πρόκειται γιά τούς Τρες εράρχες, κορυφαίους Πατέρες τς κκλησίας μας και προστάτες τς λληνικς παιδείας. Εναι κατάλληλη, λοιπόν, εκαιρία νά θυμηθομε τίς πόψεις το γίου Γρηγορίου το Ναζιανζηνο γιά τήν λληνική παιδεία, τήν ρχαία γραμματεία καί γιά τό πολυσυζητημένο -σήμερα- ζήτημα τς λληνικότητας.
Πηγή : Ενοριακή ζωή


γιος τόν 4ο αἰῶνα μ.Χ. εχε νά ντιμετωπίσει δύο διαφορετικές μφισβητήσεις. πό τή μία πλευρά εχε τούς «περάγαν ρθοδόξους», ο ποοι πίστευαν τι Χριστιανός δέν πρέπει νά μελετ τά ρχαιοελληνικά κείμενα γιά νά μή λλοτριωθε πίστη του. πό τήν λλη πλευρά ατοκράτωρ ουλιανός, γνωστός καί ς Παραβάτης ποστάτης, εχε παγορεύσει στούς Χριστιανούς καί νά διδάσκουν καί νά διδάσκονται τά ρχαα λληνικά κείμενα. Τηρουμένων τν ναλογιν βρίσκω κάποιες ντιστοιχίες μέ τίς συζητήσεις πού γίνονται στήν ποχή μας. ν καί πέχουμε 17 αἰῶνες πό τήν ποχή το γίου Γρηγορίου, χουμε καί σήμερα ρισμένους πού μς καλον νά εμαστε μόνον Χριστιανοί καί νά μήν τονίζουμε τήν λληνιότητά μας καί λλους στήν ντίπερα χθη πού ζητον νά εμαστε μόνον λληνες καί χι Χριστιανοί. σορροπία μεταξύ ατν τν δύο κρων εμαι βέβαιος τι βρίσκεται στά κείμενα τν μεγάλων Πατέρων τς κκλησίας μας καί κατ’ξοχήν το γίου Γρηγορίου.



Πρός τούς Χριστιανούς πού πέρριπταν τήν κλασική λληνική παιδεία γιος Γρηγόριος, ριστος μελετητής καί γνώστης τν λληνικς φιλοσοφίας, παντ μέ μία χαρακτηριστική πισήμανσή του στόν «πιτάφιον ες τόν Μέγαν Βασίλειον»(1), τήν ποία παραθέτω σέ νεοελληνική πόδοση πό τόν Καθηγητή Εάγγελο Θεοδώρου:



«Νομίζω πώς χει γίνει παραδεκτό π’ λους τούς συνετούς νθρώπους τι παιδεία εναι τό πρτο πό τά γαθά πού χουμε. Καί χι μόνο χριστιανική μας παιδεία, πού εναι κλεκτότερη καί πιδιώκει τή σωτηρία καί τό κάλλος τν θείων πραγμάτων, τά ποα μόνο μέ τόν νο συλλαμβάνονται. λλά καί ξωχριστιανική παιδεία, τήν ποία πολλοί χριστιανοί, χοντας σχηματίσει λανθασμένη ντίληψη γι’ ατήν, τήν περιφρονον, πειδή, λέγουν, κρύβει δόλιους σκοπούς, εναι πικίνδυνη καί πομακρύνει πό τόν Θεό. Γιατί πως κριβς δέν πρέπει νά περιφρονομε τόιν ορανό, τή γ καί τόν έρα, καί σα πάρχουν σ’ ατά, πειδή μερικοί χουν σχηματίσει λανθασμένη ντίληψη καί, ντί νά λατρεύουν τόν Θεό, λατρεύουν τά δημιουργήματά Του, λλά φο πάιρνουμε π’ ατά , τι εναι χρήσιμο γιά τή ζωή καί τήν πόλαυσή μας, ποφεύγουμε , τι εναι πικίνδυνο.... Κατά τόν διο τρόπο καί πό ατά πού μς προσφέρει ξωχριστιανική παιδεία παραδεχτήκαμε , τι εναι χρήσιμο στήν ρευνα καί στίς θεωρητικές ναζητήσεις, ν ποκρούσαμε καθετί πού δηγε στήν εδωλολτρεία, στήν πλάνη καί στό βάθος τς καταστροφς. Μάλιστα πό τήν ξωχριστιανική παιδεία χουμε καί φεληθε στήν εσέβεια καί στή λατρεία το Θεο, γιατί γνωρίσαμε καλά τό νώτερο πό τό χειρότερο καί χουμε κάμει δύναμη τς διδασκαλίας μας τίς δυναμίες κείνης. Λοιπόν δέν πρέπει νά περιφρονομε τήν παιδεία, πειδή μία τέτοια περιφρόνηση φαίνεται καλό σέ μερικούς. ντίθετα πρέπει νά θεωρομε μαθες καί μόρφωτους τούς νθρώπους πού χουν ατή τήν ντίληψη».



Μ’ αύτόν τόν ραο τρόπο γιος συνιστ τήν «θύραθεν» «ξωθεν» παιδεία, δηλαδή τά λληνικά γράμματα πό τόν μηρο μέχρι τούς κλασικούς συγγραφες, ς εσαγωγική καί ς συμπληρωματική πρός τήν νώτερη γωγή πού εναι χριστιανική. Σχετικά μέ τό ατημα το ουλιανο νά μή διορίζονται ο Χριστιανοί ς δάσκαλοι τν λληνικν γραμμάτων Γρηγόριος γραψε δύο πολύ νδιαφέροντα κείμενα μέ τόν τίτλο «Πρός ουλιανόν Βασιλέα Στηλιτευτικός» καί μέ ρίθμηση Α΄καί Β΄ Στόν Α΄Στηλιτευτικό, φο ναλύει μέ θαυμαστή γνώση τί πορρίπτουν ο Χριστιανοί καί τί διατηρον πό τά κείμενα τν ρχαίων, πευθύνει πρός τόν ουλιανό το ρητορικό ρώτημα: «Τίνος το λληνίζειν εσίν ο λόγοι;»(2). Δηλαδή ποιός χει τό δικάιωμα νά διδάσκει καί νά μελετ τά ρχαα λληνικά κείμενα; Καί συνεχίζει: « θά μς πες τι εναι δικάιωμα μόνον τν παδν τς ρχαίας θρησκείας λου το θνους». Καί δίνει μέσως Γρηγόριος τήν πάντηση: «Δέν εναι δικάιωμα μόνον τν παδν τς ρχαίας θρησκείας διδασκαλία τν λληνικν κειμένων».



Κατά τόν Γρηγόριο τό δικάιωμα ατό τό χουν σοι πιστεύουν τι νήκουν στό «θνος» κατά τήν ρολογία πού διος χρησιμοποιε. Πρόκειται γιά τόν πρτο χριστιανικό ρισμό περί θνους, που γιος προσδίδει ννοια πολιτιστική, μορφωτική καί χι φυλετική, βιολογική. Ασθάνεται τι καί διος νήκει σ’ ατό τό θνος το Οκουμενικο λληνισμο, πού πως μαρτυρε καί τυμολογία τς λέξεως εναι κοινότητα θν καί θίμων ( θνος: πό τή λέξη θος=συνήθεια). Μία πολιτιστική κοινότητα εναι λληνισμός κατά τόν γιο Γρηγόριο θεμελιωμένη πάνω στήν λληνική κλασική παιδεία καί στήν ρθόδοξη Χριστιανική γωγή. Ατό ταν καί τό μορφωτικό πρότυπο τν Τριν εραρχν, τό ποο δυστυχς γκαταλείπεται στίς μέρες μας.



Τήν εγνωμοσύνη του γιά τήν λλάδα που σπούδασε ( θήνα) καί τήν κτίμησή του γιά τούς λληνες πού γρήγορα καί βίαστα δέχθηκαν τόν Χριστιανισμό κφράζει γιος Γρηγόριος σέ να πίγραμμά του πό τή σειρά «πη ες αυτόν»(3). Μιμούμενος ριστοτεχνικά τά ρχαιοελληνικά πιγράμματα γράφει:



«λλάς μή, νεότης τε φίλη, κί σσα πέπασμαι καί δέμας ς Χριστ εξατε προφρονέως». Πού σημαίνει: λλάδα μου, γαπημένη, που πέρασα τή νεότητά μου καί σσα μέ συγκροτον καί σμα μου, σς γαπ, διότι προθύμως δοθήκατε στόν Χριστό! Ατό εναι τό τελικό κριτήριο γιά κάθε παιδευτικό γαθό πού προσφέρει λληνική παιδεία, μς λέγει γιος. ναφορά στόν Χριστό, πνευματικός προσανατολισμός μας πρός τόν ληθινό Θεό καί τό Εαγγέλιό του. λληνική παιδεία εναι να πολύ χρήσιμο ργαλεο ρκε νά δηγε στήν Χριστιανική γωγή καί νά μή μς οκόπτει πό ατή.



τσι μέ τή βοήθεια τν μεγάλων Πατέρων καί μέ τήν συνεισφορά τν δασκάλων το Γένους καί το πιστο λαο δημιουργήθηκε λληνορθόδοξη παιδεία. Σ’ ατό τό πνευματικό καί θικό ρεισμα στηρίχθηκε λληνισμός σέ καλές λλά καί σέ δύσκολες στιγμές καί ατό τό πολιτιστικό γαθό προσέφερε μέ οκουμενική διάθεση σέ λλους λαούς. λληνορθόδοξη παιδεία τν Τριν εραρχν εναι ταυτοχρόνως πανανθρώπινη καί λληνική, διαχρονική καί πίκαιρη. Γι’ ατό μπορε νά μς κρατήσει ρθιους καί σήμερα πέναντι στήν λιστική καί σοπεδωτική παγκοσμιοποίηση.



ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

(1) Migne λληνική Πατρολογία , τόμος 36, σελ. 508-509.

(2) Migne λληνική Πατρολογία, τόμος 35, παράγρ. 103-104.
(3) Migne λληνική Πατρολογία, τόμος 37, πίγραμμα ριθμ. 1449
Recommended Post Slide Out For Blogger