Ψυχή και Χριστός μας χρειάζονται

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Σε μια εποχή αδιαφορίας,
αθεΐας και πρόκλησης
ο Πατροκοσμάς
μας δείχνει
τι σημαίνει
να πιστεύουμε στον Χριστό.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Τα τελευταία χρόνια, από τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας, οι νέοι μαθαίνουν ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν αντίθετη στο πνεύμα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Εμφορούμενη δήθεν από φόβο για τη θέση της στη ζωή των υπόδουλων Ελλήνων και από πνεύμα υποταγής στους Τούρκους, αρνήθηκε την παιδεία, την επιστημονική πρόοδο, τον προσανατολισμό του υπόδουλου Γένους στον αγώνα για ελευθερία. Θα ήταν βέβαια αρκετό οι προκατειλημμένοι έναντι της πίστης συγγραφείς να διαβάσουν έναν κατάλογο με τους διαπρεπέστερους λογίους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, αυτούς που έκαναν γνωστό στον υπόδουλο Ελληνισμό και ιδιαίτερα στους νέους τα επιτεύγματα τόσο της παιδείας όσο και των επιστημών, που ο Διαφωτισμός στην Ευρώπη έφερε. Οι περισσότεροι λόγιοι ήταν κληρικοί. Και τα ελληνικά σχολεία ιδρύονταν με γράμματα και άδεια του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη.

Πηγή : Συνοδοιπορία

Ξεχωριστή η μορφή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Έργο ζωής του η ίδρυση σχολείων. Το να μιλούν οι Έλληνες τα ελληνικά και να μην αφήνονται στην ευκολία της χρήσης της τουρκικής γλώσσας. Το να κρατήσουν τις πνευματικές ρίζες και την ταυτότητά τους. Την έγνοια για την ψυχή και τον Χριστό. Ήξερε ο Πατροκοσμάς ότι κρατώντας τη θρησκευτική πίστη παρέμεναν Έλληνες οι νέοι. Γιατί η θρησκευτική ταυτότητα ήταν το διαφοροποιητικό στοιχείο. Μόνο έτσι θα παρέμενε άσβηστη η δίψα για ελευθερία. Αν ο νέος έχανε την ψυχή του, θα έχανε οριστικά και την ελπίδα να διαχειρίζεται ο ίδιος τη ζωή του. Και ο νυν αιώνας θα έφευγε και η σωτηρία.

Διδάχος του Γένους ονομάστηκε ο Πατροκοσμάς. Επισφράγισε το παιδευτικό και αφυπνιστικό του έργο με την σταθερότητα στη χριστιανική πίστη, παρότι αυτή τον οδήγησε στο μαρτύριο. Και χωρίς να κάνει κήρυγμα για την επιστήμη και το άνοιγμα στους νέους ορίζοντες, διέσπειρε στο λαό κατά τις περιοδείες του μία βασική αρχή του Διαφωτισμού: την καθολικότητα της παιδείας. Οι αρνητές της προσφοράς της Εκκλησίας τον θεωρούν εξαίρεση, καθώς δεν μπορούν να τον διαγράψουν από το προσκήνιο. Όσοι όμως μπορούν να δούνε νηφαλιότερα, καταλαβαίνουν ότι τα διδάγματά του και ο τρόπος ζωής του έχουν μεγάλη αξία για τους σύγχρονους νέους.

Σε μία εποχή ανερμάτιστη, στην οποία συνθηκολογήσαμε με την αποδοχή μιας ταυτότητας που δεν ταιριάζει στις ρίζες μας και μας αλλοτριώνει, ο Πατροκοσμάς μας ξαναδείχνει τι σημαίνει να νιώθουμε ότι έχουμε ψυχή. Δηλαδή να βάζουμε ως προτεραιότητές μας την αγάπη και όχι τη χρησιμοθηρία. Την αλήθεια και όχι την υποκρισία. Τη θυσία και όχι το δικαίωμα. Το να μην αδικούμε. Το να ελπίζουμε στην αιωνιότητα και  να μην παραδιδόμαστε στο εφήμερο. Το να μη νικιόμαστε από τη γνώμη των άλλων.

Σε μια εποχή αδιαφορίας, αθεΐας και πρόκλησης ο Πατροκοσμάς μας δείχνει τι σημαίνει να πιστεύουμε στον Χριστό. Η πίστη δεν μας κάνει επιλογείς της απαιδευσίας, ούτε μας εγκλωβίζει στο παρελθόν. Μας αφήνει να ανοιχτούμε στο πρόσωπο του συνανθρώπου, προς τον οποίο θα έπρεπε να απευθύνεται ο τελικός σκοπός της γνώσης.  Είναι η μοναδική γνήσια οδός προς την ελευθερία της καρδιάς, που συνεπάγεται την ελευθερία της ύπαρξης. Γι’ αυτό και χωρίς θρησκευτική ταυτότητα δε θα παραμείνουμε Έλληνες. Το ίδιο και χωρίς γλώσσα, όπως την περιθωριοποιούμε.

Ας βοηθήσουμε τα μηνύματα αυτά να αντισταθμίσουν την προκατάληψη που η πίστη συναντά! 

«Ορθόδοξη Αλήθεια»